Быраансыйа
Франция, Быраансыйа[11] (фр. France), официаллык Франция Өрөспүүбүлүкэтэ (фр. République française) диэн Арҕаа Эуропаҕа баар дойду, онтон таhынан атын континеннарга уонна арыыларга баар бас билэр сирдэрдээх. Франция унитарнай президент аҥардаах республика.
| Француз Республиката République française |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Ыҥырыыта: Liberté, Égalité, Fraternité “Liberty, Equality, Fraternity” |
||||||
| Өрөгөй ырыата: “La Marseillaise” |
||||||
 Location of Metropolitan France (dark green) – on the European continent (light green & dark grey) |
||||||
 Француз Республикатын аан дойдутааҕы территорията |
||||||
| Киин куората (уонна саамай улахан куорат) | Париж | |||||
| Ил тыла | Француз | |||||
| Олохтоохтор ааттара | Французтар | |||||
| Дьаhалтата | Унитарнай президент аҥардаах республика | |||||
| - | Президент | Эмманюэль Макрон | ||||
| - | Премьер-министр | Эдуар Филипп | ||||
| Историята | ||||||
| - | Француз илэ | 843 (Treaty of Verdun) | ||||
| - | Конституцията | 1958 (5с Республика) | ||||
| ЭУ кыттыыта | 25 кулун тутар 1957 | |||||
| Иэнэ | ||||||
| - | Бүтүн[1] | 674 843 km² (40с) 260 558 sq mi |
||||
| - | Metropolitan France | |||||
| - IGN[2] | 551 695 km² (47с) 213 010 sq mi |
|||||
| - Cadastre[3] | 543 965 km² (47с) 210 026 sq mi |
|||||
| Олохтоохторо | ||||||
| (Тохсунньу 1, 2008 estimate) | ||||||
| - | Total[1] | 64,473,140[5] (20) | ||||
| - | Metropolitan France | 61,875,822[4] (20с) | ||||
| - | Олохтоох чиҥэ[6] | 114/km² (89с) 295/sq mi |
||||
| БИО (АКП) | 2007 estimate | |||||
| - | Total | $2,067 миллиард[7] (8с) | ||||
| - | Per capita | $33,508[7] (IMF) (18с) | ||||
| БИО (номинал) | 2007 estimate | |||||
| - | Total | $2,593 trillion[7] (6с) | ||||
| - | Per capita | $42,033[7] (IMF) (16с) | ||||
| Дьини (2002) | 26.7 | |||||
| КСИ (2005) | ▲ 0.952 (high) (10с) | |||||
| Валюта | Euro,[8] CFP Franc[9] ( EUR, XPF) |
|||||
| Кэм зоната | CET[6] (UTC+1) | |||||
| - | Сайыҥҥы кэм | CEST[6] (UTC+2) | ||||
| Ил домен | .fr[10] | |||||
| Телефон кода | +331 | |||||
| 1 | The overseas regions and collectivities form part of the French telephone numbering plan, but have their own country calling codes: Guadeloupe +590; Martinique +596; French Guiana +594, Réunion and Mayotte +262; Saint Pierre et Miquelon +508. The overseas territories are not part of the French telephone numbering plan; their country calling codes are: New Caledonia +687, French Polynesia +689; Wallis and Futuna +681 | |||||
Франция кирбиилэhэр Бельгиялыын, Лүксембургтуун, Германиялыын, Швейцариялыын, Италиялыын, Монаколыын, Андорралыын уонна Испаниялыын. Байҕал уҥуор баар департаменнарын нөҥүө Франция Бразилиялыын уонна Суринамныын (Француз Гуианата) уонна Недерланд Антилларыныын (Сен-Мартен) кирбиилэhэр. Холбоhуктаах Хоруоллуктуун Франция Ааҥл канаалын аннынан барар туннелынан ситимнээх.
Франция сайдыылаах дойду, аан дойду алтыс улахан экономиката. Франция Эуропа Униятын уонна Холбоhуктаах нациялар тэрийээччи кыттааччыларын ахсааннарыгар киирэр. Франкофония, G8, NATO уонна Латин Униятын кыттыылааҕа. Онтон таhынан Холбоhуктаах Нациялар Харыстабыл Сүбэлэрин биэс олохтоох кыттааччыларыттан биирдэстэрэ уонна ядернай саадахтаах дойдулар ахсааннарыгар киирэр.
Дьоно-сэргэтэ
уларытБилиҥҥи Франция - элбэх омуктан турар дойду буолар, үксэ Французстар (урукку франнар Париж тула, хотуттан галлар, норманнар уонна арҕаа өттүттэн бретанецтар, соҕуруу өттүттэн прованцалэстэр, бааски о.э. средиземномория омуктара) уонна [[хоту Африка норуоттара холбоон барыларын магребтар диэн ааттыыллар о.э. магребтарга киирэллэр: тунизиестар, алжирестар уонна марроканестар, балар бары ислам итэҕэллээх дьон-аймах]], ону таһынан атын Африка континенын хара омуктара. Францияҕа сылын ахсын 300 тыыһынча хара омук олохсуйа кэлэр, онон исламҥа итэҕэйээччилэр ахсааннара эмиэ элбии турар. Билиҥҥи кэмҥэ Французстар Францияҕа 70% эрэ ылаллар, онтон ордубут 25% хара омуктарга тиксэр, ордубут 5% Кытайдарга, Дьоппуоннарга, Кэриэйдэргэ, Сахаларга тиксэр.
Хомуут көрүҥэ
уларытФранцияҕа финансовай- тутулуга суох омуктарга эбэтэр хаартаҕа сылдьыы биир сылга бэриллэр уонна муҥура суох чыыһыланы уһатыан сөп. Бу тииптээх көрүҥү биэрии төрдө-сөптөөх капитал баар буолуутун, ону сэргэ Францияҕа хамсаабат баайы- дуолу атыылаһыы эмиэ баар. 5 сыл буолан баран дойдуга тас дойдуларга олорон ПММ- га, онтон тута гражданствоҕа докумуону биэрэр быраабы ылар.
Визитера (визитет) - уһун болдьохтоох виза, эквивализацияламмыт көрүҥ. Омук киһитэ дойдуга үп- харчы өттүнэн тутулуга суох буолуутугар уһун болдьохтоох визаны ылар. Кини Францияҕа кэлэр. 3 ый устата иммиграция уонна интеграция управлениетыгар (ССРС) регистрациялатыахха наада. Онтон омук киһитэ внж префектураҕа картатын ылар. Докумуоннары биэрии болдьоҕо — 2-3 ый.
Экономика
уларытФранция-үрдүк сайдыылаах постиндустриальнай дойду, промышленнай производство кээмэйинэн аан дойдуга биир бастыҥ миэстэни ылар. Ис Валовой бородуукта 1,9 трлн евро (2,6 трлн доллар) 2009 сылга суолталанар. Нэһилиэнньэ дууһатыгар ВВП эмиэ ити сыл 30 691 евро (42 747 доллар) буолла. Франция ВВП номинальнайынан-АХШ, Кытай, Япония,Германия уонна Великобритания кэнниттэн аан дойду 6- с экономическэй державата (2018 сыллааҕы дааннайынан). 551 602 км2 метрополияҕа бэйэтин территориятыттан 64 мөлүйүөн киһи муора территориятыттан киллэрэн туран, Франция «бөдөҥ» дойдунан ааҕыллар. Оттон экономическай ыйааһына аан дойдутааҕы түһүлгэҕэ биир сүрүн оруолу оонньуур кыахтанар. Франция Европаҕа киин географическай балаһыанньаттан саҕалаан Арҕаа Европа сүрүн эргиэн суолларыгар: Орто муора, Ла- Манш, Атлантик.
Бу чааһыгар 1957 сыллаахха тэриллибит Эуропа уопсай рыногар французскай тэрилтэлэр сайдыылара үтүө этэ, урукку холуонньалар уонна замор территориялара коммерческай партнердар салгыы хаалыахтара.
Быһаарыылар
уларыт- ↑ 1,0 1,1 Whole territory of the French Republic, including all the overseas departments and territories, but excluding the French territory of Terre Adélie in Antarctica where sovereignty is suspended since the signing of the Antarctic Treaty in 1959.
- ↑ French National Geographic Institute data.
- ↑ French Land Register data, which exclude lakes, ponds and glaciers larger than 1 km² (0.386 sq mi or 247 acres) as well as the estuaries of rivers.
- ↑ INSEE, Government of France Population totale par sexe et âge au 1er janvier 2008, France métropolitaine. Тургутулунна 15 Тохсунньу 2008. (фр.)
- ↑ INSEE, Government of France Bilan démographique 2007 : des naissances toujours très nombreuses. Тургутулунна 15 Тохсунньу 2008. (фр.)
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Metropolitan France only.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Report for Selected Countries and Subjects.
- ↑ Whole of the French Republic except the overseas territories in the Pacific Ocean.
- ↑ French overseas territories in the Pacific Ocean only.
- ↑ In addition to .fr, several other Internet TLDs are used in French overseas départements and territories: .re, .mq, .gp, .tf, .nc, .pf, .wf, .pm, .gf and .yt. France also uses .eu, shared with other members of the European Union. The .cat domain is used in Catalan-speaking territories.
- ↑ Русско-якутский словарь, Якутск, 1931 (с. 163)
 |
Бу географияҕа туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп. |