Хан улахан мэчиэтэ

Хан улахан мэчиэтэ(крымско-тат.Buyuk Han Cami) биитэр, Дыбарыас улахан мэчиэтэ - Бахчисарайга баар хан дыбарыаһын мэчиэтэ. Хан улахан мэчиэтэ, дыбарыас болуоссатын хоту боруотатыттан илин диэки баар. Кырыым саамай улахан мэчиэтэ уонна хаан дыбарыаһын бастакы тутуута. Иккис тутуу - Сары-Гюзель диэн баанньык. Мэчиэти 1532 с.Сахиб l Герай туттарбыт, 17 үйэҕэ мэчиэт кини аатын сүгэрэ. Мэчиэт дьиэтэ бөҕө-таҕа көрүҥнээх, аллараа өттүнэн стрельчатай аркадалаах, истиэнэтэ майоликовай киллэҕэстэрдээх. Сарайа кыһыл черепицанан бүрүллүбүт түөрт скаттаах. Бастаан, сарайа куупаллардаах эбитэ үһү. Сүрүн киирэр аан, Чурук-Су диэн өрүс диэки. Дьиэ иннинээҕи истиэнэтэ, урут, мраморынан киэргэллээх эбит. Илин истиэнэтин аттыгар абдестхане(абдест диэн ритуалы толорон суунар сир) шадирваны(фонтан) кытта бааллар. Истиэнэлэригэр, 18 үйэҕэ баар буолбут араб тылынан каллиграфическай суруктар(Корантан ылыллыбыт сытааталар) бааллар. Суруктар хара өҥүнэн от күөҕэ картуштарга суруллубуттар. Биир сурук , мэчиэти өрөмүөннээбит Кырыым Герайга анаммыт. Мэчиэт, уон кырыылаах, уһуктаах сарайдарын төбөтө алемнарынан бүтэр икки минареттаах. Минареттар үрдүктэрэ - 28 миэтирэ. Минареттар истэригэр үөһэ тахсарга таас винтовой кирилиэстэр бааллар. Башнялара, сибиньиэс киллэһиктэринэн холбоммут, суоруллубут таас билиитэлэртэн оҥоһуллубуттар. 1736 с. мэчиэт баһаартан эмсэҕэлээбитэ. Ону, хан Селямет ll Герай кэмигэр, маастар Омер чөлүгэр түһэрбитэ. 1750 с.Арслан Герай, мэчиэт тиэргэнигэр медресе туппута биһиги кэммитигэр тиийбэтэх. Сэбиэскэй кэмҥэ мэчиэт сабыылаах турбута. Үөһээ өттүгэр археология салаатын түмэлин экспозицията турбута, онтон аллараа өттө лапидарий(архитектура бытархай чаастара, үлтүркэйдэр, суруктаах уонна уруһуйдаах таастар)хараллар сирдэрэ буолан турбута. Бүгүҥҥү күҥҥэ мэчиэт үлэлии турар. Арассыыйа бэдэрээссийэтин норуоттарын култууратын бэдэрээлинэй суолталаах баайа. https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D1%8F_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C http://turizm.sputnik.ru/items/bolshaya-hanskaya-mechet-v-bahchisarae Архыыптаммыт 2020, Бэс ыйын 19 күнүгэр.