Абхазия
Абхазия (абх. Аҧсны, груз. აფხაზეთი, нууч. Абха́зия) диэн Хара байҕал илин кытылыгар уонна Хапхаас соҕуруулуу арҕаа өттүгэр баар мөккүөрдээх статустаах регион. Абхазия бэйэтэ (Абхазия Республиката), Арассыыйа, Никарагуа, Венесуэла, уонна маарынныыр статустаах Соҕуруу Осетия уонна Приднестровье, тутулуга суох ил быhыытынан билинэллэр.
| Абхазия Республиката | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Өрөгөй ырыата: "Aiaaira" |
||||||
 Абхазия хаартата
|
||||||
 |
||||||
| Киин куората (уонна саамай улахан куорат) | Сухуми | |||||
| Ил тыла | Абхаз, Нуучча1 | |||||
| Олохтоохтор ааттара | Абхазтар | |||||
| Дьаhалтата | Республика | |||||
| - | Президент | Сергей Багапш | ||||
| - | Вице президент | билигин суох | ||||
| - | Премьер миниистир | Александр Анкваб (Aitaira) | ||||
| Иэнэ | ||||||
| - | Бүтүн | 8,432 km² 3,256 sq mi |
||||
| Олохтоохторо | ||||||
| - | estimate | 157,000-190,000 икки ардынан | ||||
| - | 2003 census | 216,000 | ||||
| - | Олохтоох чиҥэ | 29/km² 75,1/sq mi |
||||
| Валюта | Арассыыйа солкуобайа7 (RUB) |
|||||
| Кэм зоната | MSK (UTC+3) | |||||
| Телефон кода | ++7-840, +7-940 | |||||
Грузия Абхазияны бэйэтин бас билэр сиринэн билинэр. Сир аата Абхазия Автоном Республиката (груз. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა, Абхазтыы: Аҧснытәи Автономтәи Республика). Кини дьаhалтата Тбилисига үүрүүгэ сылдьар. 2008 с. атырдьах ыйын 28 к. Грузия парламена Абхазия статуhун "Арассыыйа былдьаан ылбыт сирэ" диэн быhаарар уурааҕы ылыммыта.
Абхазия статуhа грузин-абхаз иирсээнин сүрүн төрүөтэ буолар. Абхазия 1991 диэри Сэбиэт Холбоhугар киирэр Грузия ССРын чааhа этэ. 1980-стар бүтүүлэригэр Сэбиэт Холбоhуга эстиитэ саҕаламмытын уонна Грузия тутулуга суох буолуу суолугар туруммутун кэннэ абхазтар уонна грузиннар утарсыылара күүһүрэр. 1992-1993 сс. Абхазия сэриитэ буолар, онно Грузия сэбилэниилээх күүстэрэ хоттороллор. Ол түмүгүнэн Абхазия де факто тутулуга суох буолар. Олохтоох грузиннары өлөрөллөр уонна кыйдыыллар.
1994 тупсуу сөбүлэhиитэ буолар. Холбоhуктаах Нациялар уонна Тутулуга суох иллэр доҕордоһуулара (Арассыыйа салайыытынан) эйэни олохтооhун миссиятын тэрийэллэр. 2008 атырдьах ыйыгар 2008 Соҕуруу Осетия сэриитэ саҕаламмытыгар, Абхазия Грузиялыын эмиэ сэриилэhэр. Ол кэнниттэн Арассыыйа Абхазияны тутулуга суох ил быhыытынан билинэр, 1994 сыллааҕы тупсуу сөбүлэhиитэ көтүрүллэр, ХН уонна ТИД миссиялара сабыллаллар.