Элгээйи нэһилиэгэ (Сунтаар улууһа): Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
|||
74 устуруока:
[[Ойуу:Элгээйи.jpg|400px|thumb|right|Элгээйи халлаан куйаартан көстүүтэ]]
'''Элгээйи нэһилиэк''' - [[Сунтаар улууһа|Сунтаар улууһун]] нэһилиэгэ, киинэ [[Элгээйи]].
Улуус кииниттэн 45 км хоту диэкки [[Бүлүү өрүс]] уҥа кытылыгар турар.
81 устуруока ⟶ 79:
Нэһилиэнньэ сүрүн дьарыга - тыа хаһаайыстыбата.
== Остуоруйаттан ==▼
* '''[[1763]]''' сыллаахха Элгээн сэлиэнньэтигэр (билиҥҥи Элгээйи) бастакы чосуобуна (часовня) тутуллубута.
* '''[[1771]]''' сыллахха тэриллибитинэн ааҕыллар. Ити сылга Элгээн чосуобунатыгар маҥнайгынан кэриэстэммит Иван Кривошапкин (Ноговицын) - Дьүүл Уйбааҥҥа "алтан" бэчээт (печать родовых управлений) бэриллибитэ, ити кэмтэн ыла Элгээн сэлиэнньэтэ дьыалаҕа Бордоҥ буолаһын быһыытынан киирбитэ, оттон Дьүүл Уйбаан кини кинээһинэн анаммыта.
* '''[[1822]]''' сылтан '''[[1899]]''' сылга диэри улуус киинэ буолан турар.
* '''[[1868]]''' сылтан народнай оскуола үлэлиир.
* '''[[1875]]''' сыллаахха Предтеченскай таҥара дьиэтэ үлэҕэ киирэр.
* '''[[1875]]''' сыллаахха народнай училище бастакы кылааһа аһыллан үлэтин саҕалаабыта.
* '''[[1920]]''' сыллаахха училище бастакы концентр бастакы сүһүөхтээх үлэҕэ иитэр единэй советскай оскуола буолар.
* '''[[1951]]''' сыллаахха Элгээйи 7 кылаастаах оскуолата Элгээйи орто оскуолатыгар уларытыллан тэриллэр.
* '''[[1957]]''' сыллаахха
* '''[[1960]]''' сыллаахха ыччат киэһээҥи орто оскуолата аһыллыбыта.
* '''[[1960]]''' сылтан интернат-оскуола үлэтин саҕалыыр.
* '''[[1967]]''' сыллаахха "Элгээйи" совхоз [[Саха сирэ|Саха сиригэр]] маҥнайгы [[Ленин ордена|Ленин орденнаммыта]]
* '''[[1971]]''' сыллаахха биология учуутала Борис Николаевич Андреев, оскуола директора Лука Григорьевич Никифоров көмөтүнэн Айылҕа музейын тэрийбитэ.
* '''[[1975]]''' сыллаахха [[телевидение]] киирбитэ.▼
* '''[[1980]]''' сылаахха бастакы агрошкола тэриллэр.
* '''[[1990]]''' сыллаахха Элгээйи начальнай оскуолатыгар авторскай оскуола аата иҥэриллибитэ.
* '''[[1993]]''' сыллаахха Элгээйигэ Олохтоох Телевидениетэ бэйэтин улэтин са5алаабыта (ЭТВ). Тэрийээччилэр: Александр Николаевич МИРОНОВ, Владимир Николаевич СЕМЁНОВ, Анатолий Юрьевич ПАВЛОВ.▼
* '''[[1999]]''' сыллаахха Элгээйи начальнай (авторскай) оскуолатын ноосфернай-экологическай иитии-үөрэтии тиһилигэ бигэргэтиллибитэ.
== Музейдар ==
Элгээйи нэһилиэгэр аар-саарга аатырбыт Борис Николаевич Андреев төрүттээбит Айылҕа музейа баар. Билигин музей Б. Н. Андреев аатынан Элгээйитээҕи региональнай музейнай экологическай киин диэн ааттанан үлэлии турар.
Айылҕа музейын таһынан Элгээйигэ Еремей Кузьмич Аввакумов төрүттээбит нэһилиэк историятын үөрэтэр "Туойдаах Алаас" музей, С. А.Зверев аатынан фольклор музейа, фельдшер С. С. Яковлев аатынан мемориальнай музей бааллар.
== Транспорт ==
91 устуруока ⟶ 112:
== Нэһилиэктэн төрүттээхтэр ==
* [[1936]] сыл [[сэтинньи 10]] күнүгэр төрөөбүтэ [[Иванов Климент Егорович]], партия уонна судаарыстыба үлэһитэ.
▲== Остуоруйаттан ==
▲* '''[[1957]]''' сыллаахха Элгээйи совхоз тэриллибитэ [[Мирнэй|Миирнэйи]] аһынан-үөлүнэн хаайыйар сыалтан.
▲* '''[[1967]]''' сыллаахха [[Саха сирэ|Саха сиригэр]] маҥнайгы [[Ленин ордена|Ленин орденнаммыта]]. Ол кэнниттэн улуус киинин статустаах сэлиэнньэ буолбута.
▲* '''[[1975]]''' сыллаахха [[телевидение]] киирбитэ.
▲* '''[[1993]]''' сыллаахха Элгээйигэ Олохтоох Телевидениетэ бэйэтин улэтин са5алаабыта (ЭТВ). Тэрийээччилэр: Александр Николаевич МИРОНОВ, Владимир Николаевич СЕМЁНОВ, Анатолий Юрьевич ПАВЛОВ.
== Ылыллыбыт сирэ ==
107 устуруока ⟶ 120:
* [http://elgej.ucoz.ru П. Х. Староватов аатынан Элгээйи орто оскуолатын саайта]
* [http://virtmyzei-ecoch.ucoz.ru/index/0-2 Элгээйи орто оскуолатын виртуальнай музея]
* [http://ilin-yakutsk.narod.ru/2006-3/26.htm Б. Н. Андреев аатынан Элгээйитээҕи региональнай музейнай экологическай киин (Айылҕа
* [http://vkontakte.ru/tolya_elgyay2011 ©Toly@Элгээйи™]
* [http://panoramio.com/user/tolyaelgyay Элгээйи панорамата]
| |||