Афанасьев Дмитрий Егорович

Дмитрий Афанасьевич Егоров — техническэй наука доктора, профессор. Россия Естественнэй наукаларга Академиятын член-корреспондена, 1939 сыллаахха Бордоҥ нэһилиэгин Маалыкай сэлиэнньэтигэр колхозтаах кэргэнигэр төрөөбүтэ.

Тоҕус саастааҕыттан төгүрүк тулаайах хаалан советскай интернакка олорон үөрэммитэ.

Кини 1961 сыллаахха К.А.Тимирязев аатынан тыа хаһаайыстыбатын академиятын бүтэрбитэ. «Тыа хаһаайыстыбатыгар электроэнергияны оҥоруу, тириэрдии, туһаныы» идэтин баһылаабыта.

Д. Е. Афанасьев 1961 — 1964 сылларга саҥа аһыллыбыт Өлүөхүмэтээҕи тыа хаһаайыстыбатын механизациялааһын, электрификациялааһын техникумугар үлэлээбитэ. Инженер-электрик идэлээх преподаватель быһыытынан техникум электрификацияҕа отделениетын материальнай-техническэй базатын олохтооһуҥҥа элбэхтик үлэлэспитэ. 1964—1967 сс. Бүтүн Союзтааҕы тыа хаһаайыстыбатын электрификациялааһын научнай-чинчийэр институгун аспирантуратыгар ситиһиилээхтик үөрэммитэ. Манна аспираҥгураҕа үерэнэ сылдьан көтөр иитиитигэр туттуллар электрическэй ититэр тэриллэр температураларын сүрүннээһиҥҥэ икки саҥа ньыманы туттууну айан таһаарбыта. Эмиэ аспиранныы сылдьан, 1967 сыллаахха эдэр ыччат научнай-техническэй үлэлэрин Октябрьскай Революция үбүлүөйүнэн сибээстээн Бүтүн Союзтааҕы көрүүгэ кыттан лауреат буолбута. «Тыа хаһаайыстыбатын производствотын элекрофикациялааһын» диэн идэҕэ кандидатскай диссертацияны көмүскээбитэ. Энергетика уонна электрификация научнай проблемаларыгар сахалартан аан бастакынан технической наука кандидата буолбута.

Д. Е. Афанасьев 1968—1970 сылларга Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын научнай-чинчийэр институтугар механизация отделениетыгар үлэлээбитэ. Манна сабыылаах оҕуруот аһын электрификациялааһыҥҥа бастакы научнай-техническэй үлэни ыыппыта.

1970 сыллаахха Хотугу сир физическэй-техническэй проблемаларыгар институт тэриллэринэн, Д. Е. Афанасьев итии энергетикатын лабораториятын сэбиэдиссэйинэн үлэҕэ ыҥырыллыбыта. Лаборатория үлэтэ кэҥээбитэ. Мирнэйгэ лаборатория филиала аһыллыбыта. ССРС государственнай научнай-техническэй комитетын сорудаҕынан икки тиэмэҕэ үлэ ситиһиилээхтик толоруллубута. 1974 сыллаахха «Хоту дойду энергетикатын проблемаларыгар» Бүтүн Союзтааҕы научнай-техническэй мунньах Дьокуускайга ыытыллыбыта, онно лаборатория үлэһиттэрэ элбэхтик үлэлэспиттэрэ. Бу институкка үлэлии сылдьан Дмитрий Егорович СГУ ИТФ-ын преподавателинэн үлэлээбитэ уонна автоматикаҕа үөрэнэр кабинеты тэрийбитэ.

1977 сылтан СГУ тыа хаһаайыстыбатын факультетыгар преподавателинэн, доценынан үлэлээбитэ. 1992—1994 сылларга В. П. Горяшкин аатынан Москватааҕы агроинженернай университекка докторантураҕа үөрэммитэ уонна агропромышленнай научнай проблемаларга сахалартан аан бастакыннан техническэй наука докторын аатын 1995 сыллаахха көмүскээбитэ.

Д. Е. Афанасьев кэлин Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын академиятыгар профессорынан, «Тыа хаһаайыстыбатын производствотын механизациялааһын, электрификациялааһын» кафедратын сэбиэдиссэйинэн үлэлии сылдьыбыта. Д.Е.Афанасьев 115 научнай, научнай-популярнай үлэлэрдээх, ол иһигэр 3 монографиялаах, бэйэттэн айан таһаарыыга үс авторскай свидетельстволаах.

Кини научнай үлэтин сүрүн хайысхатынан тыа хаһаайыстыбатын производствотын электрификациялааһын, Хоту дойдуга энергияны аҕыйахтык ороскуоттуур тэриллэри туһаныы боппуруостара. Бу научнай үлэлэр практиканы кытта ыкса сибээстээхтэринэн уратылаахтар. Ол курдук, холобурга аҕыннахха, Саха сиригэр тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга таас чоҕу, гааһы, неби, туһаныыны 2010 сылга диэри ааҕан таһаарбыта. Кини отуттан тахса сылга бастаан СГУ-га, кэлин Тыа хаһаайыстыбатын академиятыгар студеннары үөрэтэр уонна научнай үлэни кытта дьүорэлээн дьарыктанар.

Кини научнай үлэтэ элбэхтик бэлиэтэнэн турар. Ол курдук наука салаатыгар Саха Өрөспүүбүлүкэтин Государственнай бириэмийэтин лауреатын аатын ылбыта, Нобелевскай бириэмийэ лауреата «П. Л. Капицаҕа анаммыт научнай арыйыы автора» диэн Арассыыйа Естественнэй наукаларын академиятын знагынан, БСНХСБ-ын бронзовай медалынан уо.д.а. наҕараадаламмыта.