Битэмииннэр
Битэмиин — (лат. vita диэн тылтан «олох» диэн тылбаастанар) уустук тутулларынан уонна органическай эттиктэрин физиологическай активностарынан киһи-сүөһү этэ-хаана сөптөөхтүк үлэлииригэр-сайдарыгар наадалаахтар. Онон араас ыарыылар сүрүн төрүөттэрэ эттиктэр атастаһыыларын солбуйсууларын кэһиллиититтэн, битэмииннэр тиийбэттэрэ буолар. 30-ча араас битэмииннэр булуллан үөрэтиллибиттэр. Онуоха үксүлэрэ эмтээх үүнээйилэргэ баар эбит. Олортон ордук суолталаахтара А, В, Д, Е, К, РР битэмииннэр, аскорбиновай кислота уо.д.а.буолаллар.
Битэмииннэр араастара
уларыт| Тарҕаммыт аата | Активнай агена ('Витамер') (толору буолбатах) | Суурааллыымтыата | АХШга сүбэлэнэр ахсаана (эр дьон, 19–70 саастаах)[1] |
Тиийбэтэҕинэ ыарыыта | Иһиитин улахан кыраныыссата (UL/day)[1] |
Передозировка | Ханнык аска баара |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Витамин А | Ретинол, ретинал, уонна түөрт картеноидтар ол иһигэр бета-каротин |
Арыы | 900 µg | харах көрөрө мөлтүүр, баттах түһүүтэ күүһүрэр, ньиэрбэ үлэтэ кэһиллэр, куртах, оһоҕос үлэтэ мөлтүүр[2] | 3,000 µg | Гипервитаминоз витамина А | Быар, аперльсин, араҕас оҕуруот аһа, сэбирдэхтээх оҕуруот аһа, моркуоп, тыква, кабачок, шпинат, балык, соя үүтэ, үүт |
| Витамин В1 | Тиамин В1 | Уу | 1.2 mg | Берибери, Верник-Корсоков синдрома | Биллибэт[3] | Сылайыы уонна былчыҥ сылайыыта.[4] | Сибинньэ этэ, овсянка, коричневай рис, оҕуруот аһа, хортуоппуй, быар, сымыыт |
| Витамин В2 | Рибофлавин В2 | Уу | 1.3 mg | Арибофлавиноз, глоссит, стоматит | биллибэт | Үрүҥ ас, бананнар, попкорн, күөх фасоль, спаржа | |
| Витамин В3 | Ниацин, Ниацинамид | Уу | 16.0 mg | Пеллагра | 35.0 mg | Быар буорту буолуута (doses > 2g/day)[5] уонна атын ыарырҕатыылар | Эт, балык, сымыыт, араас оҕуруот аһа, тэллэй, эриэхэлэр |
| Витамин В5 | Пантоненовай аһыы | Уу | 5.0 mg[6] | Парестезию | Даннай суох | Диарея; сороҕор хотуолааһын уонна изжога.[7] | Эт, броколли, авокадо |
| Витамин В6 | Пиридоксин В6 | Уу | 1.3–1.7 mg | Анемия[8] периферальнай нейропатия | 100 mg | Ниэрбэ ыарыылара (Күҥҥэ 100 mg тан элбэх) | Эт, оҕуруот аһа, эриэхэлэр, банан |
| Витамин В7 | Биотин | Уу | 30.0 µg | Дерматит, энтерит | Биллибэт | Буспатах сымыыт, быар, эриэхэ, күөх сэбирдэхтээх оҕуруот аһа | |
| Витамин В9 | Фолиевай аһыы | Уу | 400 µg | Мегалобластическай анемия хат дьахтар дэбэссииттэнэр буоллаҕына оҕото чэччик буолан төрүүр | 1,000 µg | В 12 битэмиин тиийбэт курдук сибикилэнэр. | Сэбирдэхтээх оҕуруот аһа, паста, килиэп, овсяной хлопьялар, быар |
| Витамин В12 | Цианкобаламин | Уу | 2.4 µg | Анемия[9] | Даннай суох | [causality is not conclusively established]. | Эт, куурусса, балык, сымыыт, үүт |
| Витамин С | Аскорбиновай аһыы | Уу | 90.0 мг | Цинга | 2,000 мг | Vitamin C гипертвитаминоһа | Фрукта уонна оҕуруот аһын элбэх көрүҥнэрэ, быар |
| Витамин D | Холекальциферол (D3), Эргокальциферол (D2) | Сыа | 10 µg[10] | Рахит уонна остеомаляция | 50 µg | Гипервитаминоз D | Балык, сымыыт, быар, тэллэйдэр |
| Витамин E | токофероллар, токотриеноллар | Сыа | 15.0 мг | Битэмиин тиийбэтэ олус сэдэх; эр дьон оҕото суох буолуу, дьахтарга оҕо куотуута, төрөөбүт оҕо анемията.[11] | 1,000 мг | Чинчийии түмүгэр сүрэх тохтуон сөбүн көрдөрбүтэ.[12] | Фрукта уонна оҕуруот аһын элбэх көрүҥнэрэ, эриэхэлэр |
| Витамин K | Филлохинон | Сыа | 120 µg | Хааннаах диатез | Даннай суох | Хаан хойдуута.[13] | Лабаалаах оҕуруот аһа, ол курдук шпинат, сымыыт желтога, быар |
Быһаарыылар
уларыт- ↑ 1,0 1,1 Dietary Reference Intakes: Vitamins. The National Academies, 2001.
- ↑ Vitamin A: Fact Sheet for Health Professionals. National Institute of Health: Office of Dietary Supplements (5 June 2013).
- ↑ Dietary Reference Intakes: Vitamins. The National Academies (2001). — «Amount not determinable due to lack of data of adverse effects. Source of intake should be from food only to prevent high levels of intake.»
- ↑ Thiamin, vitamin B1: MedlinePlus Supplements. U.S. Department of Health and Human Services, National Institutes of Health.
- ↑ Hardman, J.G., ed (2001). Goodman and Gilman's Pharmacological Basis of Therapeutics (10th ed.). p. 992. ISBN 0071354697.
- ↑ Plain type indicates Adequate Intakes (A/I). "The AI is believed to cover the needs of all individuals, but a lack of data prevent being able to specify with confidence the percentage of individuals covered by this intake" (see Dietary Reference Intakes: Vitamins Архыыптаммыт 2011, Алтынньы 2 күнүгэр.. The National Academies, 2001).
- ↑ Pantothenic acid, dexpanthenol: MedlinePlus Supplements. MedlinePlus. Тургутулунна 5 Алтынньы 2009.
- ↑ Vitamin and Mineral Supplement Fact Sheets Vitamin B6 Архыыптаммыт 2009, Балаҕан ыйын 23 күнүгэр.. Dietary-supplements.info.nih.gov (15 September 2011). Retrieved on 2013-08-03.
- ↑ Vitamin and Mineral Supplement Fact Sheets Vitamin B12 Архыыптаммыт 2009, Балаҕан ыйын 23 күнүгэр.. Dietary-supplements.info.nih.gov (24 June 2011). Retrieved on 2013-08-03.
- ↑ Баччаны күҥҥэ аҕыйахтык сылдьар киһи нуормата (Dietary Reference Intakes: Vitamins Архыыптаммыт 2011, Алтынньы 2 күнүгэр.. The National Academies, 2001).
- ↑ The Merck Manual: Nutritional Disorders: Vitamin Introduction Please select specific vitamins from the list at the top of the page.
- ↑ Gaby, Alan R. (2005). "Does vitamin E cause congestive heart failure? (Literature Review & Commentary)". Townsend Letter for Doctors and Patients. https://www.highbeam.com/doc/1G1-132081136.html.
- ↑ Rohde LE (2007). «Dietary vitamin K intake and anticoagulation in elderly patients». Curr Opin Clin Nutr Metab Care 10 (1): 1–5. DOI:10.1097/MCO.0b013e328011c46c. PMID 17143047.