Винокуров Дмитрий Прокопьевич

Винокуров Дмитрий Прокопьевич (төр. 1884 сыллаахха, мест. Ярмонка (Дьаарманка, Дьаарбаҥ — билинҥи Мэҥэ Хаҥалас улууһун Павловскай бөһүөлэк аттыгар), Дьокуускай уобалаһа — өлб. 1942 сыллаахха, Сикука куорат (билигин Поронайскай куорат, Сахалиин уобалаһа)) — Сахалиин атыыһыта, саха.

Москва куорат Үрдүкү Духовнай семинарийатын бүтэрбит. 1910 сылтан 1926 сылга диэри Хотугу Сахалинҥа (Северный Сахалин) олорбута. Сүрүн дьарыга таба итиитэ, атыы-эргиэн, түүлээҕинэн эргиэн. Сахалиин арыытыгар Винокуров Д. П. коллективнай таба итиитин төрүөтүн саҕалаабыт киһиннэн аҕыахха сөп. Аҕыйах сыл устата уонча табаттан дьаныардаахтык, сынньаммака эҥкилэ суох үлэлээн хас да тыһыынча төбө оҥорон таһаарбыта.

Винокуров Д. П. элбэх олохтоох саха, нивха, эбэҥки, орок дьоно таба тутар дьарыгар үлэлэтэр-хамнастыыр этэ. 1925 сыллаахха Дьоппуон кыраныыссатын аттыгар тоһуур оҥорон Сахалин кыраныыссатын сэбиэскэй сэрии этэрээтэ Винокуров атыыга барыахтаах, мунньубут түүлээҕин булгу барытын былдьаан ылбыта (конфискация), Винокурову бэйэтин аҕыйах кэмҥэ хайыыга олордубута. Ити быһылаан буолбутун кэннэ, Винокуров Д. П. 1926 сыллаахха Соҕуруу Сахалинҥа (Южный Сахалин, Карафуто) сорох табаларын үөрүн илдьэ көскө тиэстибитэ. Винокурову кытта сорох киниэхэ үлэлээбит дьон Дьоппуон диэки барбыта. Сэбиэскэй өттүгэр хаалбыт табаларын олохтоох Сэбиэт былааһа бэйэтигэр былдьаан 3 таба колхоһун тэрийбитэ уонна Винокуровка урут үлэлээбит дьонун таба итиитинэн дьарыктаппыта. Карафутоҕа кэммиэрсийэни кытта Винокуров Д. П. политиканнан дьарыгырбыта диэн бигэргэтиллибэтэх, бэрэбиэркэтэ суох, аҥардас Сэбиэскэй эрэ кэмиттэн сурах баар. Ол кини Саха сирин уонна Хотугу Сахалин дьоппуон сэриитин көмөтүнэн ССРС-тан быһа баттаан туспа государство тэрийиэн баҕарбыт диэн бигэрбиллэбэтэх сурах быһыыта эрэ баар. Сикука куоракка Отасу арыыга (билигин Севернэй диэн ааттаах арыы) Винокуров нивхалар уонна уйльталар национальнай дэриэбинэтин тэрийэн, Карафуто туристическай киининэн аатырдыбыта. Винокуров уонна кини дьиэ кэргэнэ Отасуга олорон табаннан дьарыгын умнубакка дьаныардаахтык үлэ ыыппыта. Дьоппуон аармыйыта бэйэтигэр туһанаары табаларын үксүн Винокуровтан босхо былдьаан ылбыта уонна 1938 сыллаахха дьоппуон Карафуто дьаһалтата Дмитрий Прокопьевиһы уонна киниэхэ үлэлиир таба көрөөччүлэрин ССРС диэки үспүйүөн үлэтин ыыталлар диэн Тойохара куоракка баар хайыыга укпуттара (билигин Южно-Сахалинскай куорат), онно 1940 сыллаахха диэри сыппыта.

Хайыыга сытан улаханнык ыалдьан, босхолонон баран өр буолбакка Сикука куоракка өлбүтэ. Кэлин суруйалларынан, дьиҥэр дьоппуоннар сөпкө уорбалаабыттар, тоҕо диэтэххэ Приморскай уобалас ОГПУ-тун баһылыга Р. А. Шишлянников (партийнай псевдонима «Андрей») Винокуровтыын олох эдэр кэмнэриттэн билсэллэр эбит. Рафаил Шишлянников Винокурову 1926 сыллаахха хаайыыттан таһааран ССРС диэки буол уонна Сэбиэскэй разведка үлэтигэр көмөлөс диэн Дьоппуоннарга анаан ыыппыт курдук.

Ылыллыбыт сирэ

• http://sakhalinmuseum.ru/ Архыыптаммыт 2014, Муус устар 11 күнүгэр.
• http://dnevniki.ykt.ru/roman/550059
• http://encsakhalin.ru/object/1804574015?lc=ru
• Вишневский Н. В. Отасу. Этно-политические очерки. Южно-Сахалинск, 1994. 158 с.
• Косарев В. Д. Люди восточного Лукоморья. Воспоминания об экспедиционных встречах с ороками-ульта // Известия Института наследия Бронислава Пилсудского. — Южно-Сахалинск, 2012. т.№ 16. С. 223—253
• Прокофьев М. М. «Белые пятна» в этнографии малых народов Севера Сахалина и задачи их изучения на современном этапе // Краеведческий бюллетень. № 2. Южно-Саха­линск, 1995. С. 112—115.