Григорьева Александра Михайловна-Сандаарыйа
Григорьева Александра Михайловна-Сандаарыйа (08.09.1955) - саха суруйааччыта, поэтесса.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын сойууһун (31.10.2001 с.), Суруйааччылар сойуустарын норуоттар икки ардыларынааҕы уопсастыбаларын (31.08. 2001 с.), Суруналыыстар Арассыыйатааҕы сойуустарын (2017 с.) чилиэнэ.
Олоҕун олуктара уларыт
Суруйааччы Александра Григорьева-Сандаарыйа, 1955 сыллаахха балаҕан ыйын 8 күнүгэр Сунтаар оройуонугар, Элгээйи нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Элгээйи орто оскуолатын бүтэрэн баран үлэлээбитэ.
1976 с. Саха государственнай университетын (СГУ), историко-филологическай факультетыгар саха тылын салаатыгар кэтэхтэн киирбитэ. 1982 с. бүтэрэн саха тылын уонна литэрэтиирэтин учууталын идэтин ылбыта.
- Сунтаар 1 нүөмэрдээх оскуолатыгар
- Сунтаардааҕы республиканскай политехническай лицейгэ
- Дьокуускайдааҕы Саха-гимназияҕа
- ХИФУ филиала, Мирнэйдээҕи политехническэй институкка
- Хоро орто оскуолатыгар
- Боронук орто оскуолатыгар
- Улуу ойуун В. А. Кондаков бэрэсидьиэннээх Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай мэдиссиинэтин Ассоциациятын "Алгыс" сурунаалын эрэдээктэринэн уо.д.а. үлэлээбитэ.
Айар үлэтэ уларыт
Александра айар дьоҕура эрдэ арыллыбыта. Ол курдук, 1965 с. Бэлэм буол хаһыакка, Элгээйи орто оскуолатын 4-үс кылааһын үөрэнээччитэ, тоҕус саастаах Шура Григорьева айбыт "Бып-быычыкаан оҕонньор" диэн ааттаах остуоруйата тахсыбыта.
Кини, онтон ыла ити хаһыат солбуллубат эдэр кэрэспэдьиэнэ буолбута.
1972 сылга, "Саха сирин литератора" ассоциация Сунтаар оройуонунааҕы литературнай-музыкальнай холбоһугар киирбитэ.
1973 сылтан (орто оскуоланы бүтэриэҕиттэн) хоһоонноро "Ильич уоттара" (Сунтаар), "Эдэр коммунист", "Кыым" хаһыаттарга, "Хотугу сулус" сурунаалга элбэхтик бэчээттэммиттэрэ.
Александра-Сандаарыйа публицистикаҕа бастакы (кыттыгас) үлэтэ "Күөх тыын" ("Голубое дыхание". Экологический сборник)1995 с. "Бичик" кыһатыттан киэҥ эйгэҕэ айана саҕаламмыта.
"Күнүм уота " диэн хоһооннорун бастакы хомуурунньуга 1997 с. Ньурбаҕа, иккис кинигэтэ "Үрүҥ өҥ" 2002 с. "Бичик" кинигэ кыһатыгар тахсыбыттара.
Кини, 2001 с. алтынньы 31 күнүгэр, Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын сойууһугар киирбитэ.
Ол курдук, Александра Михайловна, билигин, 28 кинигэ ааптара. Ол иһигэр, 8 хоһооннор, 14 очеркалар,ыстатыйалар хомуурунньуктара, ону кытта, 6 үөрэтэр методическай брошюралар бааллар.
Ырыа буолан ылламмыт хоһоонноро уларыт
Александра-Сандаарыйа хоһоонноругар, мелодистар М. Макарова, И. Неустроев, В. Татаринов, Л. Пустолякова, С. Петрова уо.д.а. элбэх ырыалары айбыттара.
"Күөх түүл" диэн хоһоонугар мелодист С.Петрова айбыт ырыата киэҥник тарҕаммыта.
Библиография уларыт
Очеркалар, ыстатыйалар хомуурунньуктара уларыт
- "Күөх тыын": («Голубое дыхание». Экологическай хомуурунньук). (Бүлүү түбэтин олохтоохторугар аналлаах экология кинигэтэ) / [кинигэни суруйдулар: А. М. Григорьева, уо. д. а. ; хомуйан оҥордо Сюзан Александра Крейт ; лит. ред. М. П. Алексеев-Дапсы]. – Дьокуускай : Бичик, 1995. – 70,
- "Кэлбитим бу сиргэ...": киномеханик Е.Н. Им туһунан док. очерк. – Дьокуускай : Бичик, 2006. – 86 с
- "Материк радости или Олег Сосин": педагогика духа : док. очерк о О. К. Сосине / К. Д. Уткин, А. М. Григорьева. – Якутск : ИП Николашкина, 2009. – 263 с.
- "Никифоров Лука Григорьевич – педагог-мыслитель" /док. очерк/ [авт.-сост.: А. М. Григорьева -Сандаарыйа]. – Якутск : ProDesign, 2010. – 266 с.
- "Страдивари таксидермии" : [книга-альбом о таксидермисте Эльгяй. регион. музейно-эколог. центра А.Д. Макарове] / А. М. Григорьева – Якутск : Продизайн, 2010. – 112 с.
- "Климент Егорович Иванов" /док. очерк/ [авт.-сост. А. М. Григорьева]. – Якутск : Бичик, 2011. – 308, [2] с.
- "Путеводитель: морфология успеха" : [очерк о жизни и деятельности пред. Сунтар. Улусного Совета деп. Б. Е. Герасимова] / авт.-сост. А. М. Григорьева-Сандаарыйа. – Якутск : СМИК-Мастер, 2013. – 280 с.
- "Призвание" [очерк о жизни и деятельности директора Мирнинского политехнического института профессора А.А. Гольдман] / авт.-сост. А. М. Григорьева-Сандаарыйа. – Москва: «Флинта», 2015. – 420 с.
- "На Перекрестке Времени" [очерк о жизни и деятельности ректора ЯГСХА профессора Л.Н. Владимирова] / авт.-сост. А. М. Григорьева-Сандаарыйа. – Якутск: «Сфера», 2009. – 124 с.
- "Колесо судьбы" [док. очерк о проректоре ЯГСХА, профессоре А.И. Павловой] / К. Д. Уткин, А. М. Григорьева. – Дьокуускай : ИП Николашкина, 2009. – 300 с.
- "Норуот учуутала" («Народный учитель») [Элгээйи орто оскуолатын учуутала Семенов Н. М.олоҕун уонна үлэтин туһунан очерк] / авт.-сост. А. М. Григорьева-Сандаарыйа. – Дьокуускай: «Сахаада», 2017.
- "Умнуллубат онус кылаас" («Незабываемый десятый класс»), [Элгээйи орто оскуолатын 1972 с. бүтэрбиттэр ахтыылара] /хомуйан оҥорбут авт. А. М. Григорьева-Сандаарыйа. – Якутск: «Сахаада», 2017. – 156 с.
- "Күөрэгэйдээх алаас Күн Чөмчүүгэ" (“Жемчужина солнечного аласа”),[документальная повесть о Ивановой Е.С.] –авт. Григорьева А. М.-Сандаарыйа. Дьокуускай: “Долун”. 2021. – 103 с.
Хоһооннор хомуурунньуктара уларыт
- "Күнүм уота": («Солнечный свет»), [хоһооннор] / Аан тыл авт. В. Б. Окорокова. – Нюрба : Тип. ЧП Спиридонова, 1997. – 54 с.
- "Үрүҥ өҥ" : [хоһооннор] /. («Белый цвет»), түмүк тыл Д. С.Зверев (С.71–74) – Дьокуускай : Бичик, 2002. – 80 с.
- "Хаар куорсунунан суруктар": («Письмена на снежных перьях»), [хоһооннор]. – Дьокуускай : Изд-во ЯНЦ СО РАН, 2007. – 99, [1] с.
- "Сиргэ хаамар Таҥарам": хоһооннор / [аан тыл ааптара Н. Тобуруокап]. – Дьокуускай : И П Николашкина А. А., 2009. 39 с.
- "Мое земное Божество": хоһооннор / [аан тыл ааптара Н. Тобуруокап]. – Дьокуускай : «Офсет», 2017. 66 с.: ил., портр.
- "Күн тахсыыта": хоһооннор /Дьокуускай: “Сфера”, 2019. 151с.
- "Үрүҥ сибэкки": хоһооннор, эсселар /Дьокуускай: “Сфера”, 2019. 118 с.
- "Элгээйим – мин дойдум, Элгээйим – мин дьолум": хоһооннор, эсселар /Дьокуускай: “Долун”, 2021. 113 с.
- "Эльгяй-моя малая Родина": стихи, эссе /Якутск: “Офсет”, 2021. 84 с.:
Наҕараадалара уонна ааттара уларыт
- Суруйааччылар сойуустарын үрдүк наҕараадата - В. В. Никифоров-Күлүмнүүр бэлиэтэ (01.12.2015 с.)
- Саха сирин норуодунай бэйиэтэ П.Н. Тобуруокап бэлиэтэ (29.11.2013 с.)
- Сунтаар улууһун култууратын сайдыытыгар кылаатын иһин Бочуот бэлиэтэ (16.06.2019 с.)
- Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун үөрэҕириитин туйгуна (13.07.2011 с.)
- Саха-гуманитарнай гимназиятын (Сунтаар) "Признание" диэн бэлиэтэ
- Сунтаар улууһун Элгээйи нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо. (19.03.2013 с.)
- Үлэ бэтэрээнэ
- Ил Түмэн грамотата