Гэничэск

Гэничэск (укр. Генічеськ) диэн Украина Херсон уобалаһын куората. Дьонун ахсаана 19 869 (2017).

Генічеськ
Flag Coat of arms
Координаталара: 46°10′37″ с. ш. 34°47′56″ в. д.46.17694° с. ш. 34.79889° в. д. / 46.17694; 34.79889
Дойду	Украина
Бастакы ахтыллыыта
Cалалтата
- Баhылык уонна губернатор	Тулупов Александр Васильевич
Иэнэ
- Total	6,0383 km² (2,3 sq mi)
Олохтоохторо (2017)
- Total	19 869
Сайт: http://www.genich-rada.gov.ua/

Азовскай байҕал кытылыгар хотууру бүтэриини утары чараас уулаах автомобильнай муоста тутуллуохтаах.

Историята

Былыргы Геническэй

Гениеция историята Salineline (сал. Түүрк «дженче» диэн түүрк тылларыттан уонна гениеческай куораттар ааттара. Бастаан Енисей, Дженче, Гениче диэн сэлиэнньэлэр ааттара гениеккэ уларытыллыбатах. Аата генузтар баһылыыр кэмин кытта Илин кыраныыссаҕа сибээстээх диэн атын санаа баар. Ол кэм саамай биллэр пааматынньыктарыттан биирдэстэрэ Судак куоракка Генуз кириэппэһэ буолар. Бу биһиэхэ үчүгэй турукка тиийбит Орто дойду Европа биир сүрүн тутуулара. Бу кириэппэс урукку кэмҥэ, хойутаан, тутуу сүрүн чааһа генуз бириэмэтигэр (XIV- XV үйэлэргэ) сыһыаннаах, онон Генуз диэн ааттанар. Хii- XV үйэлэргэ Крым татаардарын кытта Крымҥа былааһы олохтообут генуз атыыһыттара муора айаныгар портоланнарынан ааттаммыт хаартыскалары туттубуттара. 1474 с.Азовскай муора кытылын үс гыммыт биирэ Бенказтар, ол иһигэр Гениенскэй оройуонугар, Salineline (сал.

Гениеция Азовскай муора кытылын хотугулуу- арҕаа өртүгэр Арабскай Стрелка холбоһор сиригэр Сивцев Силбэһиилээх Куслюк лиманын кытта холбоһор чараас силбэһиилээх. Бу сир түҥ былыргыттан олохсуйбут. Хотугу Празовье холуонньата биһиги эрабыт иннинээҕи I тыһыынча сыл ортотугар толору олорбута. "Черноморскай муора птолемейынан» бэлиэтэммит" картатыгар Аза уонна Лейан муоратын хотугулуу- арҕаа кытылын гректии нэһилиэктэрэ, арааһа, аныгы Геническай, оттон саҥа кириэппэс — кини территориятыгар баар курдук. Ону 1562 сыллаахха Англия Антоний Дженкинсон «сир эйгэтин көстүүтэ» диэн бастакы географическай атласка уонна Фланд географиятын уонна абрахам Ортелиятын (Бельгия, 1590 сыл) киллэрбит «карта Крыма- омоллейского морей» диэн бигэргэтэллэр. Хата, аптарытыаттаах стрелкатын түмүктүүрүгэр, билиҥҥи Гениеккэ таһаҕаһы таһыы (Нейтохос), арыый илин өттүгэр — куорат Леанум (Леанум) уонна аср (Акр) бэлиэтэммит.

Генческай сэрии

Дьэ, уонунан сыллар усталарыгар олохтоох кыраайы үөрэтээччилэр Крымскай эбэтэр туроктар кириэппэстэрин Гениескэй тобохтору көрдүү сылдьаллар. Кинилэр Крымскай ханство бириэмэтин байыаннай бөҕөргөтүүгэ баарын да, куораттан тэйиччи сылдьалларын бигэргэттилэр.

Аатырбыт турецкай айанньыт Эвлия Челеби Крымскай Хаандыга тутуллубут 1640 с. хотугу кырыыһа уонна тимир олбуордаах кириэппэс кырамтатынан тутуллубут «хайҕал кыраһыабай замок Ченшка» диэн кинигэтигэр генче кириэппэстэрин уһултарбыта. Араас сирдэргэ башня кириэппэһэ диэн ааттанар. Логический случай, что и» замок Ченшка «(»Гениче " диэн тылбаастаммыт) кириэппэс-башня.

1738 с. сэрии каартата 1737 с. Сассия армиятын походугар ойууланар. Полумарецтар эбэтэр турецкай кириэппэстэрин сабыс- саҥа алпаабыттарынан сыспыттара. Геничи («Генiczi») номнуо нуучча гарнизонун дислокациялыыр сирэ (стилизованный щит и сулус) бэлиэтэммит.

1772 с. Геничи оройуонугар батарея бэлиэтэ турар. Инньэ гынан нууччалар наадата суох буолбуттарыгар: 1771 сыл сайыныгар в. М. Долгоруков кинээс армиятын сорҕото ууга баран, кафеҕа (Феодосия) тиийэн турецкай сэриилэртэн бары ыраастаабыттар. Ол кэнниттэн байыаннай дьайыылар өссө уһуннук сүппүттэрин иһин картаҕа дьиҥ- чахчы нуучча уонна турецкай күүстэр дьиҥ- чахчы хабааннаахтарын көрдөрөр. Таврия уонна да атын стратегическай пууннара (кинилэр ахсааннарыгар) хайыы- үйэ Россия хонтуруолугар сылдьыбыттара.

"Генческай» аата түүр тылларыгар ордук чугас турар суолтатынан»чараас уу" диэн. Бу чугас кэлин үөрэх буолбатах буоллаҕына, куорат олохтооҕун датаассыйата 1640 сыллаахха буолбакка, «чараас уулаах башня» (кини — «Ченшка замок», атахтыы-«Дженчка», ол аата «саҥа синньигэс») коммуникационнай картаҕа бэлиэтэммит "башня" тутуллубут бириэмэтигэр киллэриэххэ сөп. Силбэһии кытылыгар, биллэн турар, кириэппэс уонна тоҥ нэһилиэгэ, ол аата синньигэс уу төрдө буолбута саарбаҕа суох. Ити 1687 сыллаахха Я. Сандратт таһаарбыт картата бигэргэнэр. Геничи (Генiczi) байыаннай бөҕөргөтүү 1736 сылтан баара.

Гениче XIX- XX үйэ саҕаттан?

XIX- XX үйэ кирбиитигэр казеннай сэлиэнньэ, бөһүөлэк, онтон сыыһа (1837 сыллаахтан) уонна куорат (1903 сылтан) Геническэй Мелитополь уеһа балык, туус уонна бурдук уо. д. А. Кини тулатыгар, сүрүннээн чонгар, аатырбыт «арнутка»сэлиэһинэй үүннэрилиннэ. Бурдук экспорга олороро. Порка Англияттан, Францияттан, атын дойдуттан сууттар шварталаммыттара.

1897 С. Гениеҕа 2816 еврей (нэһилиэнньэ 34,9%), 1910 — 4786 (36,9 %), 1914 — 4874 еврей уонна 42 карима, 1923 — 1841 еврей, 1926 — 1779, 1939-947 еврей.

Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр өлбүт буойуннар пааматынньыктара Геническай иһин кыргыһыыга өлбүттэр

Еврейскэй община 1850- с сылларга холбоспута, оччоҕуна синагога, Еврейскэй кылабыыһа уонна хевр кадиша тахсыбыттара.

1905 с. Гениеҕэ үс күннээх Еврейскэй пограма буолбута.

Аан дойду бастакы сэриитин кэмигэр тэскилээбиттэр ахсааннара элбэх этэ; 1916 сыллаахха дойдуларыттан тэскилээбиттэргэ дьахтар оскуолата аһыллыбыта уонна холумтана аһыллыбыта. 1918 сыллаахха австро- венгерскай былаастар оккупационнай былаастара бүтүн общинаны концлааҕырга ыыппыттара.

1924 сыллаахха Гениеҕэ «Роман тэрилтэтин аатынан үлэлиир коммуната», 1925 сыллаахха «Надежда» уонна «Тикво»колхозтар тэриллибиттэрэ.

Алтынньы 2-4 күннэригэр 1941 с. Гениеҕэ 300- тэн тахса еврейдэр ытыллыбыттара.

Климата

Куорат кураан истиэп зонатыгар, Өлөөн уонна субтропия икки ардыларыгар климат баар. Саамай сылаас ый — 23,6 °C. саамай тымныы ый — тохсунньу, орто температураттан -2,5 °С.