Инженернэй-техническэй институт

Инженернэй-технический институт — тутуу (строительство) хайысхатыгар устудьуоннары үөрэтэн таһаарар М. К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет института. Институт билиҥҥи декана — Корнилов Терентий Афанасьевич.

Институт историята

1956 сыллаахха техническэй факультет Дьокуускайдааҕы государственнай университеты кытта бииргэ тэриллибитэ. Бастаан факультет 5 cалаалаах(отделение) этэ, 3 сылынан икки факультекка арахсыбыта, онтон биирэ инженернэй-техническэй факультет. ИТФ тутааччылары, геологтары, горняктары бэлэмнээбитэ. 1962 сыллаахха ИТФ киэhээҥи отделениета арыллыбыта уонна «Студеннар проектнай конструкторскай бюролара» (Студенческое проектно-конструкторское бюро) тэриллибитэ. 1968 сылга бастакы устудьуоннар тутар этэрээттэрин тэрийбиттэрэ. 1983 сылга инженернэй-техническэй факультекка геологическай отделение базатыгар геологическай факультет тэриллибитэ, кэнники геологоразведочнай факультет диэн уларытыллан ааттаммыта. 1995 сыллаахха геологоразведочнай факультекка ИТФ горнай салаата көспүтэ. Ити кэмтэн саҕалаан ИТФ Россия Хотугулуу Илиҥҥи регионнарыгар идэтиллибит тутуу факультеттарыттан биирдэстэрэ буолбута.

М. К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет ректорын бирикээһининэн 2012 с. факультет инженернэй-техническэй институт буолбута. ИТИ университекка бастакынан үөрэххэ консультациялыыр пууну Нерюнгри куоракка арыйбыта. УКП тутуу инженердэрин үөрэтэр киэhээҥи салаата кэнники Нерюнгритааҕы техническэй институт ХИФУ филиалынан буолбута.

Деканнар

Деканнарынан Д. М. Сивцева, К. А. Баранова, И. Н. Ганелина, В. С. Андреева, Р. М. Скрябина, А. Н. Васильева улэлээбиттэрэ. Кэнники сылларга ИТФ деканнарынан доценнар В. Г. Аржаков, Н. И. Тарасов, В. В. Филиппов, Ю. Н. Буслаев, А. Т. Копылов үлэлээбиттэрэ.

Выпускниктар

Факультет үгүс выпускниктарынан киэн туттар, кинилэр истэригэр В. А. Судачен — «Якуттяжстрой» начальнига (1978-1988сс), С. С. Борисов — «Сибтехмонтаж» трест ЯМУ начальнига, «Северовостокхиммонтаж» трест дьаhайааччыта, ПСМО «Востоктехмонтаж» генеральнай директора (1966-1995сс), араас сылларга министирдэринэн үлэлээбит Ю. Д. Трофимов, Д. Д. Трофимов, Ю. Н. Буслаев, Ф. Х. Гробман, В. М. Шомоев, А. Н. Скрыбыкин, В. П. Ефимов, бөдөҥ тэрилтэлэр генеральнай директордарынан үлэлээбит А. А. Берш, В. М. Тяптиргянов, И. И. Горохов, И. И. Полушкин, А. И. Ховров уо.д.а выпусниктар билиҥҥи кэмҥэ араас тэрилтэлэр салайааччыларынан үлэлии сылдьаллар.

ИТИ бүгүҥҥү күҥҥэ

Институт — республикаҕа тутуу индустриятын специалистарын үөрэтэн таhаарар соҕотох үрдүк үөрэх тэрилтэтэ. Институт иhинэн «Дьокуускай киинэ» боруобалыыр киин, «Энергоэффективные строительные материалы на Севере» инновационнай технологическай киин, аттестация уонна тохтоло суох профессиональнай техническэй үөрэхтээhин киинэ, производственнай мастарыскыайдар, аныгылыы тэриллээх компьютернай кылаастар бааллар.

Институтка киирэргэ оскуола оҕолорун БКЭ математика, русский язык уонна физика балларын көрөллөр, ону кытта орто үөрэҕи бүтэрбит устудьуоннар собеседование ааһаллар.

Институт тутула

Институт састааба: 7 үөрэтэн таhаарар уонна 2 хааччыйар кафедра, 15 үөрэх научнай лабораторията, 1 компьютернай киин; 84 штаттаах преподавателлэр, олор истэригэр 4 наука доктора уонна 36 наука кандидата. Устудьуоннар бакалавриаты бүтэрдэхтэринэ магистратураҕа Тутуу хайысхатынан үөрэхтэрин салгыахтарын сөп.

• Тутуу производствотын кафедратын (Строительное производство) (уруккута кафедра Строительного дела и сопротивления) техническэй наука кандидата, доцент А. А. Сыроватскай салайар. Кафедра 1956 сыллаахха тэриллибитэ. Билигин кафедраҕа Тутуу (строительство) хайысхатын бары профилларын 10 тахса дьиссипилиинэтэ ыытыллар. Кафедра ПГС профилыгар үөрэх уонна производство практикатын салайан ыытар. Үөрэтэр-билиhиннэрэр практика (учебно-ознакомительная) экскурсия быhыытынан тутуу индустриятын тутаах предприятиелэригэр (ЯКСМК, ОАО ДСК, ОАО «КранСервис», ГУП «Спецстрой» уо.д.а.), бырайыактыыр институттарга (ГТПИИ «Сахапроект», «Якутпроект» уо.д.а.), Дьокуускай куоракка саҥа тутуу объектарыгар тэриллэн ыытыллар. Устудьуоннар үөрэтэр-производственнай практикаҕа маляр, штукатур уо.д.а рабочай идэлэри ылаллар. Устудьуоннар производственнай практикаларын рабочай, бырайыак оҥорооччу, прораб уонна маастар көмөлөhөөччүлэринэн бараллар, салайар сатабылга үөрэнэллэр, бырайыактыыр үлэни толороллор, тутуу финансовай докумуоннарын кытта билсэллэр.
• Тутуу конструкцияларын уонна бырайыактарын (Строительные конструкции и проектирование) кафедрата 1962 сыллаахха Строительное дело кафедратыттан туспа арахсан тэриллибитэ. Кафедра арыллыыта дьиэлэри бырайыактааhын уонна тутуу расчетнай дьиссипилиинэлэрин туттуу оруола үрдээhинин кытта сибээстээҕэ. Кафедра дойду бастыҥ вузтарын кытта научнай уонна производственнай сибээстээх, үөрэхтээhини тупсарыыга, институту үөрэнэн бүтэрээччилэртэн кадрдары бэлэмнээhиҥҥэ улахан болҕомтону уурар. Үөрэхтээhин процеhыгар саҥа дьиссипилиинэлэр, анал курстар киирбиттэрэ: «Тутуу конструкцияларын бырайыактааhын төрүттэрэ» («Основы проектирования, строительных конструкций»), «Усиление конструкций зданий и сооружений», «Конструкции зданий на Севере», «Организация проектных работ и типовое проектирование». 1995 сылга кафедраҕа «Строительные конструкции, здания и сооружения» идэҕэ аспирантура аhыллыбыта.
• Архитектура уонна куорат тутуутун (Архитектура и городское строительство) кафедрата республикаҕа үрдүк үөрэхтээх кадрдры уонна архитектордары бэлэмнээн таhаарар. Салайааччы архитектура кандидата, доцент М. Ю. Шевченко. Кафедра 2000 сыллаахха тэриллибитэ. Бастаан аhыллыаҕыттан кафедра бары үлэhиттэрэ саҥа үөрэх дьиссипилиинэлэригэр үөрэх методическай комплексын оҥорон таhаарыыга күүстээхтик үлэлэлээн барбыттара. Кафедра атын вузтары, үлэ тэрилтэлэрин кытта ыкса сибээстээхтик үлэлиир. Ол курдук, Олох-Дьаhах хаhаайыстыбатын министерствотын, Дьокуускай куорат уокуруктарын, Москватааҕы государственнай тутуу университетын, Новосибирскайдааҕы государственнай университетын, Новосибирскайдааҕы архитектурнай-художественнай академияны уонна да атын вузтары кытта дуогабар түhэрсэр.
• ИТФ учуонайдарын сэбиэтин 1990 сыл алтынньы 9 күнүнээҕи быhаарыытынан 1991—1992 үөрэх дьылыттан 25 киhилээх саҥа идэҕэ кэтэхтэн үөрэнии формата саҕаламмыта. 1991 сыллаахха бэс ыйын 20 күнүгэр Производство строительных материалов, изделий и конструкций кафедрата тэриллибитэ. 1994 сылга күнүскү үөрэххэ 15 устудьуон үөрэнэ киирбитэ. 1996 с. кафедра сэбиэдиссэйинэн профессор, техническай наука доктора А. Е. Местников талыллыбыта. Бу кафедра институкка 100 % толору кадрдарынан хааччыллыылаах соҕотох кафедра буолар. 2002 сылга арыллыбыт аспирантураҕа кафедра бастыҥ выпускниктара киирэн үөрэнэллэр. ДСК аhаҕас акционернай уопсастыба базатыгар устудьуоннар «Организация производства и управление предприятием» курска дьарыктаналлар, үөрэтэр-производственнай практиканы бараллар.

1992 сыллаахха Теплогазоснабжение и вентиляция кафедрата арыллыбыта. Кафедраҕа 1999 с. 25 миэстэлээх кэтэхтэн үөрэниигэ бастакы устудьуоннар үөрэнэ киирбиттэрэ. ТГВ кафедрата үгүс сылларга үөрэтэр-методическай кабинеты оҥорууга, үөрэтэр босуобуйалары, элбэх литератураны хомуйууга улахан болҕомтотун ууран үлэлиир. Кафедра бырайыактыыр уонна производственнай тэрилтэлэри кытта сибээстээх (ГТПИИ «Сахапроект», ОАО «Якутпроект», АО «Якутагропромпроект», ОАО «Ленагаз», Министерство ЖКХ и Э РС(Я), ГУП «Республиканский центрэнергоресурсосбережения», ОАО «ЯкутТЭЦ», МУП «Теплоэнергия» уо.д.а.).

• 1993 сыллаахха Маhы оҥоруу технологиятын (Технология деревообработки) кафедрата тэриллибитэ. 1996 сыллаахха кафедра Маhы уонна мастан конструкциялары оҥоруу технологията (Технологии деревообработки и деревянных конструкций) диэн уларыйан ааттаммыта. Кафедра төрүттээччитинэн уонна сэбиэдиссэйинэн техническэй наука кандидата, доцент Д. К. Чахов буолар. Кафедра төрүттэнэригэр 1993—1994 үөрэх дьылыгар улахан оруолу старшай преподаватель Л. В. Алексеева, икки лаборатория сэбиэдиссэйдэрэ А. М. Самсонов, В. С. Сыроватская ылбыттара. Кинилэр кафедра материальнай-техническэй базата бөҕөргүүрүгэр саҥа идэҕэ үөрэтии процеhын тэрийиигэ сүнкэн кылааты киллэрбиттэрэ. Кинилэр көҕүлээhиннэринэн үөрэтэр-производственнай мастарыскыай маhы оҥорор станоктарынан хааччыллыбыта, үөрэнэр аудиторияларга сөптөөх стендэлэр оҥоhуллубуттара.
• Институт саамай эдэр кафедрата — Экспертиза, салайыы, хамсаабат баай кадастрын кафедрата (Экспертизы, управления и кадастра недвижимостью). Кафедра 2009 с. тэриллибитэ. Кафедраны техническэй наука кандидата, доцент Е. А. Архангельская салайар. Кафедра «Экспертиза и управление недвижимостью» уонна «Кадастр недвижимости» идэлэргэ инженердэри бэлэмнээн таhаарар. Кафедра сайдар, үрдүк квалификациялаах преподавателлэринэн хааччыллар, преподавателлэр араас научнай үлэлэри, үөрэх босуобуйаларын, монографиялары, ыстатыйалары, дакылааттары оҥороллор.
• ИТИ кырдьаҕас кафедрата — Прикладная механика бэйэтин үлэтин 1956 сыл атырдьах ыйын 23 күнүттэн саҕалаабыта. «Строительное дело и сопротивление материалов» кафедра тэриллибитэ. Кафедра аата хаста да уларыйдар, кафедра улэhиттэрэ лабораториялары саҥа прибордарынан, тэрилинэн хааччыйан, тымныы кэмҥэ араас прибордар хайдах үлэлииллэрин кэтээн көрөр научнай-чинчийэр үлэни утумнаахтык ыыталлара. Кафедра научнай, үөрэтэр, методическай үлэтин сүрүн хайысхатынан саҥа технологиянан ситимнээхтик үлэлиир устудьуоннары бэлэмнээhин буолар. 1992—2015 сылларга кафедраны профессор В. А. Прохоров салайбыта. Кафедра үлэhиттэрэ нефть бородууксуйатын өр кэмҥэ харайыллар тимир резервуардар Саха сирин климатыгар хайдах үлэлииллэрин чинчийбиттэрэ.

1962 сылга Графика уонна черчение кафедрата аhыллыбыта. Сэбиэдиссэйинэн старшай преподаватель Н. С. Николаев анаммыта. 1981с уларыйыы киирбитинэн Инженернэй графика (Инженерная графика) диэн саҥа кафедра тэриллибитэ. 2015 сылтан бу кафедраны педагогическай наука кандидата, доцент А. А. Дарамаева салайбыта. Инженернэй графика кафедрата устудьуоннарга билии эрэ биэриинэн муҥурдаммакка бүтүн республика эдэр ыччатыгар графическай грамотнаhы үөрэнээччилэр республиканскай олимпиадаларын нөҥүө иҥэрэр туhугар үлэлиир.

Сигэлэр

• https://s-vfu.ru/universitet/rukovodstvo-i-struktura/instituty/iti/oi/