Киһи сүрэҕэ

Киһи сүрэҕэ-суптугур быһылаах,көҥдөй былчыҥ орган. Сүрэх көҥдөйө икки сүрэх ытарҕатыгар уонна икки кутуйатыгар арахсар. Сүрэх хаҥас ытарҕата уонна кутуйата холбуһуктара "артериальнай сүрэх" үөскэтэллэр. Сүрэх уҥа ытарҕата уонна кутуйата холбоһуктара "венознай сүрэх" үөскэтэллэр. Сүрэх тардыытын аата систола, босхо барааhынын аата-диастола.

Киһи сүрэҕин быһыыта хас киһи аайы тус-туспа көрүҥнээх. Сурэх быһыыта киһи сааһыттан, доруобуйутунан, этиттэт хааныттан тулуктаах. Улахан киһи сүрэҕин уһуна 10-15 см, кэтитэ 8-11 см уонна иннин, кэннин размера 5-8.5 см. Сүрэх ыйааһына эр дьоҥҥо 332 г. онтон дьахтарга 253 г.

Сүрэх анатомическай тулуга. Cүрэх киһи түөһүн ортотугар, арый кыратык аллараа хаҥас крайын өттүгэр перикардаҕа “околосердечная сумка”, хамсаан биэрбит. Киһи орто линиятыгар тэҥнээтэххэ несемитрично сытар - 2/3 киниттэн хаҥас уонна 1/3 - уҥа сыталлар.

Сүрэх түөт тус-туспа көҥдөйтөн тутулуктаах, камера дэнэллэр: хаҥас ытраҕа, уҥа ытарҕа, хаҥас кутуйа, уҥа кутуйа.Кинилэр быыһынан аҥаардаммыттар. Уҥа ытарҕаҕа полай, онтон хаҥас ытарҕаҕа тыҥа күөх тымрдара киирэр. Хаҥас кутуйаттан, уҥа кутуйаҕа тыҥа артерията уонна восходящай үөс тымыра киирэр. Уҥа кутуйа уонна хаҥас ытарҕа - кыра хаан эргиирин оҥороллор. Уҥа кутуйа уонна хаҥас ытарҕата - улахан хаан эргиирин оҥороллор. Хаҥас кутуйа ойоҕоһо үс төгүл уҥа кутуйатааҕар эмис, тоҕо этэххэ хааны улахан эргииргэ ыытарыгар хаҥас кутуйа быдан күүстээх буолуохтаах, уонна хаан давленията ордуг күүстээх.

Хаан биир эрэ хайсаннан барарыахтаах, эбэтэр сүрэх ыыппыт хаана төттөрү кэлэн сүрэҕи хаанынан толоруо этэ. Хаан биир хайысхаҕа барарыгар кылаапан диэн анал сэп баар, ол кылаапан хааны ыытар эбэтэр бүөлүүр. Хаҥас ытарҕа уонна кутуйа икки ардытыгар баар кылаапан аата двухстворчатай кылаапан диэн. Уҥа ытарҕа уонна кутуйа икки ардыгар баар кылаапан аата трехстворчатай кылаапан диэн, кини үс лепистоктан тутулуктаах. Сүрэххэ өссө артериальнай уонна тыҥа кылааппаннара баар.

Хаанынан хачыйыы. Сүрэх тканьын хас-бирдии клеткалара наар салгын уонна үүнэр сайдар һэк ылыахтаахтар. Ити процесс бэйэтин хаан эргииринэн оҥоһуллар. Онно көмөлүүр коронарнай сосуттар бааллар, кинини атыннык “коронарнай хаан эргиирэ” дииллэр. Коронарнай артериялар аортаттан тахсаллар. Коронарнай систиэмэ курдары 20% ыытыллыбыт хаан ааһар.

Сүрэх ыарыылара. Киһи сүрэҕин ыарыылара: инсульт, инфаркт, ишимическай ыарыы (хаан эргиирин кытта сыһыаннаах), сорох сүрэх ыарыылара кылаапанай аппараатын кытта сыһыаннаах буолуон сэп (эпикарда, миокард, эндокарда, перкарда).

Сүрэҕи харыстааһын. 1 – Табаҕы тардыма. 2 – Аскын көрүнэ сырыт. Кини араас буолуохтаах уонна минньигэс, сыалаах аһы сиэмиэххин наада. 3 – Наар артериальнай давленияҕын кэмнии сыарат. Давленияҥ дэлби тахсар, түһэр буоллаҕын кардиолог бырааска бара сырыт. т 4 – Хамсаныахтааххын. Күн аайы 3 км. Хамыахтааххын. 5 – Хааҥҥар холестириҥҥын көрүнэ сырыт.

Литература:

1 - википедия.