Коробейников Михаил Яковлевич
Михаи́л Я́ковлевич Коробе́йников (сорох дааннайынан[1] аата Василий Алексеевич диэн) (быһа барыллаан 1893 — 1924, муус устар 24, Харбин, Кытай) — нуучча эпиһиэрэ, корнет (1917 сылтан), 1920 сылтан кыһылларга сулууспалыы сылдьыбыта (краском). Саха сиригэр үрүҥнэр хамсааһыннарын диэйэтэлэ.
Өлүөнэ өрүс үрдүгэр турар Качугтан төрүттээх (Иркутскай уобаласка киирэр). Вятка күбүөрүнэтиттэн кэлбит мещааннар сыдьааннара. Эбэтэ саха үһү диэн үһүйээн баар. Ветеринарнай оскуолаҕа үөрэммит. 1912 сылтан аармыйаҕа кавалерияҕа сулууспалаабыт. Аан дойду бастакы сэриитигэр 4 саллаат Георгиевскай кириэһинэн, Сибэтиэй Анна уордьанынан наҕараадаламмыт.
1920 с. сааһыгар Дьокуускайга бастакы борокуотунан М. Аммосовтыын, П. Ойуунускайдыын, Ис. Бараховтыын уо.д.а. кытта бииргэ венгрдар (мадьярдар) полуэскадроннарын састаабыгар кэлбит. Аттаах сэриигэ ветеринарнай фельдшер, онтон уобаластааҕы военкомакка маҥнай делопроизводитель буолбут, онтон дезертирствоны утары хамыыһыйа биир эппиэттээх чилиэнэ.
Гражданскай сэрии уларыт
Иркутскай ЧК-тыттан урукку эпиһиэрдэр испииһэктэрин көрдөөбүттэрин билэн, 1921 сыл атырдьах ыйын 18 күнүгэр кыһылларга сулууспалыы сылдьар 9 киһи кистэлэҥ кэпсэтии кэнниттэн, сэбиэскэй былааһы утарар санааҕа киирэн, Коробейников баһылыктаах Дьокуускайтан күрээбиттэр. Балаҕан ыйын бүтүүтүгэр бу этэрээт Ньылхаҥҥа тиийбит. Онно Сэбиэскэй былааһы утары өрө турар туһунан кэпсэтии ыыппыттар. Ол түмүгэр Саха сирин норуодунай аармыйата диэн бэйэлэрэ ааттаммыт сэбилэниилээх күүстэрин тэрийбитэр, салайааччы Коробейников буолбут. 1922 сыл кулун тутарыгар бу дьон Чурапчыга ВЯОНУ (Временное якутское областное народное управление) диэн ааттаах бырабыыталыстыба тэрийиитигэр кыттыбыттара.
1922 сыл саҕалыынытыгар Коробейников этэрээттэрэ Дьокуускайы төгүрүйбүттэрэ, ол эрээри сайын буолуута кыһыл аармыйа чаастарынан үлтүрүтүллэн Охуоскайга уонна Айааҥҥа күрээбиттэрэ, онно тиийэн Владивостоктан байҕалынан устан кэлбит генерал-лейтенант А. Н. Пепеляев «Сибиир добровольческай дружинатын» кытта холбоспуттара (Коробейников бэйэтэ ыалдьар аатыран холбоһортон батыммыта). Бу холбоһуктаах сэрии чаастара, тыһыынчаттан тахса киһи Дьокуускайга өссө биир кимэн киириини тэрийбиттэрэ.
1923 сыл бэс ыйыгар Пепеляев салайар сэриилэрин Строд уонна Вострецов хамаандалыыр кыһыл чаастара бүтэһиктээхтик урусхаллаабыттара. После взятия Айааны 1923 сыл бэс ыйын 16 күнүгэр ылыы кэнниттэн үрүҥнэр сорохторо, ол иһигэр Пепеляев, билиэҥҥэ түбэспиттэрэ уонна салгыы Владивостокка ыытыллыбаттара, сорохторо, ол иһигэр Коробейников, Кытайга күрээбиттэрэ. Аҕыйах киһи Японияҕа барбыта.
Эмиграцияҕа Коробейников Манчжурияҕа олорбут. Харбииҥҥа өлбүт. Арааһа ыалдьан өлбүт быһыылаах[2].
Литэрэтиирэ уларыт
- Клавинг В. В. Гражданская война в России: белые армии. — М.; СПб.: АСТ : Terra Fantastica, 2003. — 637 с. — (Военно-историческая библиотека). — 5000 экз. — ISBN 5-17-019260-6; ISBN 5-7921-0578-2
- Последние бои на Дальнем Востоке / Сост., науч. ред., предисл. и коммент. д-ра ист. наук С. В. Волкова. — М.: Центрполиграф, 2005. — 813 с. — (Россия забытая и неизвестная. Белое движение). — 3000 экз. — ISBN 5-9524-1498-2
Сигэлэр уларыт
- Коробейников Михаил Яковлевич. Хронос. Тургутулунна 12 От ыйын 2013.