Куома Бөтүрүөбүс Чааскын төрөөбүт-үөскээбит дойдута Таатта Уолбата (былыргынан IV Байаҕантай нэһилиэгэ). Кини 19-20-с үйэлэр алтыһыыларыгар олорон, үлэлээн ааспыт сорсуннаах булчут, айылҕаттан айдарыылаах эмчит, отоһут, көрбүөччү, олоҥхоһут, ойуун.

Аатын дьон сэрэнэн ааттыыллар

Төһө да оччотооҕу сэбиэскэй былаас норуот эмчиттэрин утарбытын, сабыта баттаабытын, боппутун-хаайбытын иһин, ытык кырдьаҕаска кистии-саба эмтэнэ кэлээччи син биир элбэх эбит. Оннооҕор оччолорго, сибээс мөлтөх, айан-сырыы сэдэх кэмигэр, соҕуруу куораттартан кытары истиһэн, кыһалҕалаахтар анаан-минээн кэлэллэрин туһунан кэпсииллэр.

Кырдьаҕас эмтиирэ, дьиҥэр, олус элбэх. Олортон сороҕун эрэ ааттаатахха, сүрэх-тымыр, ис-үөс, быар, оһоҕос, куртах, сүһүөх ыарыыларын, ньиэрбэ ыарыһахтары эмтиирин, хаампат дьону хаамтарарын туһунан, о.д.а. элбэхтэ суруллан турар. Курдары оборон, бохсуруйан, туос эмэгэттэри сыһыаран, түөннээн, хааннаан, илбийэн эмтиир, оту алҕаан биэрэр эбит.

Оҕонньор бу ураты айдарыытын, эмтиир кистэлэҥин туһунан кимиэхэ да кэпсии-ипсии сылдьыбатах. Арай ону, киниэхэ эмтэммит махталлаах дьон сэһэргээн, суруйан испиттэрэ үөрүүлээх.