Куурулла

Куурулла, бырыы, сибиир кууруллата. Сущеница топяная. Астратыҥылар уруулуу уустар бөлөхтөрө

Кылгас морфологията

Куурулла биир сыллаах синньигэс уонна кылгас киин силистээх от уунээйи. Умнаhа 5-10см урдуктээх. Алларааттан ыла тайаан сарайбыт лабаалардаах, сиэрэйдини эбэтэр мананныны төртөйбүт эбэтэр боолдьохтуҥу түүлээх. Сэбирдэхтэрэ синньигэстэр. Сибэккилэрэ сырдык саhархайдар. Чааскыларын оннугар баттахтаах кө5үл о5ото баар. Астара сиэмэчээннэр, чэпчэкитик түһэр кө5үл о5олоохтор. Бэс ыйыттан атырдьах ыйыгар диэри сибэккилиир.

Үүнэр сирэ

Инчэ5эй туойдуну буордаах бадараанныны онхой сирдэр, күөл, үрэх кытыылара, талахтар аннылара. Бырыы кууруллата сэдэхтик көстөр.

Тар5анан үүнэр сирэ

Бүлүү сүнньүн устун уонна Сиинэ үрэх батыытыгар көстөр, онтон Сибиир кууруллата бырыы киэнинээ5эр арыый бөдөҥ уонна республика бары оройуоннарыгар баар.

Химическэй састааба

Отугар 4% диэри дубильнай веществолаах, 30мг/% чугаьыыр каротиннаах, 0,05% эфирдээх арыылаах, 18% диэри сымалалаах, С, К, В1 битэмииннэрдээх, флавоноидтардаах, алкалоидтардаах, фитосистериннэрдээх, сыалаах арыылаах, кырааскалыыр веществолардаах уонна элбэх микроэлименнэрдээх (Fe, Cu, Al, Cr уонна Mn). Куурулла химическэй састааба ситэ үерэтиллибэтэх. саха сирин кууруллатын химическэй састаабын олох чинчийэ иликтэр.

Медицина5а туттуллуута

Куурулла официальнай медицинанан 1935с. ыла биьирэнэр, Государственнай фармакопея Х-с таьаарыытыгар киллэриллибит. Кууруллаттан оноьуллубут препараттар хаан баттааhынын кыратык түьэрэллэр, нервнэй системаны уоскуталлар, уокка сиэппит бааска туьалыыр уонна саахары аччатар дьайыылаахтар. Куурулла хаан баттааьынын туьэрэр уонна сүhүрүүнү утарсарын таhынан уоскутар, куурдар, хойуннарар, аллергияны, диабеты утарсар дьайыылардаах. Клиника5а кэтээн көрбуттэринэн куурулла препараттар синюха препараттарын кытта холбоспуттара куртах уонна сиэн оhо5ос (12-типерсная кишка) сүьүрэн бааhырыыларын эмтииргэ үчүгэй түмүгү биэрбиттэр. Онон куурулланы иьэргэ хаан баттааьына урдээн ыалдьарын I, II стадияларыгар, куртах, синньигэс оhо5ос төрдө уонна оhо5ос атын салаалара сүhүрэн бааhыран ыалдьалларыгар, ньиэрбэлэрэ күүрэн, куттанан аанньа утуйбат буолан до5уhуолланар буоллахтарына аныыллар. Куурулла көөнньөhүгүн, оргутуллубут эбэтэр таблеткатын аьаан баран иьиллэр. Хаан баттааьына үрдүүрүн эмтииргэ куурулланы иhэри таhынан атахха 33-35 С ичигэстээх ванна оноhуннахха ордук дьайыыланар. Таска куурулланы иринэлээх елеруу бааhы, уокка буьуhууну, суhурэн бааhырыыны уонна маатка эрозиятын эмтииргэ тутталлар. Кууруллаттан маас оноьуллунна5ына ордук туьалаах буолар. 1чааьа бороhуок 10 чааьа ынах арыыта уонна мүөт эбэтэр мас арыытыгар, вазелинна буьаран аллергиялаан бааьырыыга тутталлар. Куурулла арыыга экстрагын кытта дьөлүьүөн экстрагын холбоммута ордук үчүгэйдик дьайар.

Народнай медицина5а куурулла, гастрикка, хаан барыытыгар (мааткаттан, геморрой ыарыытыттан), уба5аьынан тахсыахтахтарга, сыынка5а уоскутар курдук уонна сэллиги утары эмп быьыытынан уруккуттан тутталлар. Ыйыллар дозаны тутуьан иьэр буоллахха ойо5ос буортута суох.

Туһаныллыбыт литература

Саха сирин эмкэ уонна аска туттуллар туһалаах үүнээйилэрин хомуйуу туьунан. А.В. Сергеев, М.У Прокопьева. Якутскай - 1957