Кыайыыттан төбө эргийэр

Кыайыыттан төбө эргийэр диэн саха өс хоһооно кыайыы дьайыытыттан өй-санаа киһиргээһин өттүгэр тосту уларыйыытын биллэрэр.

Саха дьоно киһи өйө-санаата сайдыытын олус дириҥник үөрэппиттэр. Уһун үйэлэрин тухары элбэх кыайыылары оҥороннор кыайыыттан ханнык ураты өй-санаа үөскүүрүн арыйбыттар уонна «Кыайыыттан төбө эргийэр» диэн өс хоһоонун үөскэппиттэр.

Төбө эргийиитэ диэн киһи кыайыыны ситиспититтэн, аһара улаханнык сананыытыттан сыыһа-халты туттунууга киирэн биэриитэ ааттанар. «Кыайыыттан төбө эргийэр» диэн этии кыра да кыайыы суолтата олус улаханын, киһи өйүн-санаатын буккуйан сыыһа-халты туттунара улаатарын арыйар. 20-с үйэҕэ Гитлер Судетскай уобалаһы холбонуутуттан саҕалаан кыайыылары ситиһэн иһиитэ улахан Аан дойду сэриитин саҕалыырыгар тириэрдибитэ.

Кыайыы диэн ураты быһыыны, түргэнник барыһы киллэриини оҥоруу буолар. «Кыай» диэн баҕа санааны тириэрдэн ыҥырар тылбытыгар «ыы» диэн ытааһын сыһыарыыта эбиллиититтэн үөскээбит. «Ыы» диэн ытааһын сыһыарыыта бүтүүлээҕинэн үчүгэйи оҥорорунааҕар, бу тыл куһаҕаны оҥороро быдан элбэх буолара быһаарыллар. Үчүгэйи оҥоруу олус элбэх үлэттэн, эрэйтэн, биир эмэ кыаллар буоллаҕына, куһаҕаны оҥорууттан кэлэр кыайыылар түргэннэр уонна быдан элбэхтэр. (1,31).

Дьон олоҕор тупсууну, үлэ-хамнас сайдыытын оҥорон кыайыыны ситиһэрдээҕэр сэриилээн, сэриигэ кыайан, атыттар сирдэрин былдьаан барыһы киллэринэр ордук түргэн. Крымы холбонууттан үөскүүр төбө эргийиитэ Россия тас политикатыгар дьайыыта өссө кыра сэриилэр сир аайы буолан иһэллэрин үөскэтиэн сөп.

Кыайыы үөрүүтэ аһара күүстээҕэ төбө эргийэригэр тириэрдэн, киһи сыыһаны-халтыны оҥорорун үөскэтэр кыахтаах. Сэрииттэн кэлэр кыайыы аҕалар үчүгэйэ түргэниттэн кыайбыт салайааччылар төбөлөрүн эргитэр күүһэ аһара улахан. Кыайыыттан кыайыыга баран иһэллэригэр тиийэллэр.

Куруук кыайыылары оҥорор салайааччы, бу кыайыылартан төбөтө эргийэрэ аһара түргэтиир. Кыайыыттан кыайыыга баран иһии аһара туттунууга, улахан сэрии саҕаланыытыгар тириэрдиэн сөп.

Туһаныллыбыт литература

1. Каженкин И.И. Дорҕооннор өйгө-санааҕа дьайыылара. - Дьокуускай: ГБУ РС(Я) " Бизнес-инкубатор, 2013. - 108 с.