Колесова Христина

Остеохондроз. Остеохондроһу сэрэтии ньымалара.

Билиҥҥи аҕыйах хамсаныылаах үйэҕэ остеохондроз саамай элбэхтик көстөр ыарыы буолла эрээри аахыйыллыбат буолан араас ыарыыларга тириэрдэн инбэлиит буолар дьон ахсаана элбээтэ.

Айылҕаҕа кыыл-сүөл барыта түөрт атах буолан хаамар, сүүрэр. Онтон киһи туруору хаамар. Онон илиилэрин босхолоон элбэҕи оҥорор буолбут. Ол гынан баран, ити тоноҕоско уонна тоноҕос икки ардынааҕы өҥүргэскэ (дискэҕэ) баттааһын күүһүн улаатыннарар. Ол түмүгэр, тоноҕостор икки ардылара кыччыыр уонна тоноҕос икки ардыларынан тахсар ньиэрбэлэр утахтарын, хаан сүүрэр тымырдарын баттыыр, кыбытар. Бу түмүгэр бу ньиэрбэлэр утахтара ыалдьаллар, хаан эргиирэ кэһиллэр. Хас биирдии тоноҕос быыһынан тахсар ньиэрбэ туһааннаах органнарга тиийэн сөптөөхтүк үлэлиирин ситиһэр. Холобур: сүрэҕиҥ, бүөрүҥ, оһоҕоһуҥ, муннуҥ, хараҕыҥ ыалдьар буоллаҕына көбдөҥүҥ (грудной) 10-с тоноҕоһо куһаҕан. Бу уһуннук ыарыйдаҕына киһи инбэлиит да буолуон сөп. Остеохондроз үксүгэр 35 саас кэнниттэн үөскүүр. Бу ыарыы араас эчэйиилэртэн, уһуннук олорууттан, турууттан, аһары элбэхтик хамсанан ыарахан үлэни толорууттан үөскүүр. Манна тиийбэт туһугар таба олорорго, ыараханы хайдах көтөҕөргө, остеохондроһу утарылаһар хамсаныылары оҥоро үөрэниэхтээх.

Хайдах сɵптɵɵхтγк олоруохха?

Олорор олоппоско киһи олорор сирин уҥуохтарын корпуһун олорор олоппоһо тутар. Манна киһи ыйааһына тоноҕосторго наһаа баттаабатын диэн олорор олоппос кытаанах буолуохтаах. Олоппоһун үрдүгэ сотон үрдүгэр тэҥнэһиэхтээх уонна атаххынан муостаҕа тирэнэн олоруохтааххын. Атаҕын муостаҕа тиийбэт буоллаҕына атах анныгар кыракый үрдэтии, ыскамыайка наада. Олоппос дириҥэ уллук (бедро) уһунун үстэн иккитин саҕа буолуохтаах. Остуол анныгар атаххын хамсатан ыларга сөптөөх миэстэ наада. Атаҕы хамсаппакка тутуу 15-20 мүнүүтэттэн ордуо суохтаах. Сиһиҥ олоппоһуҥ өйөнөрүгэр анньыллан уонна көнөтүк олоруллуохтаах. Төбөҕүн төҥкөппөккө, көхсүгүн бөгдьөппөккө, былчыҥнаргын күүрдүбэккэ олоро сатаа.

Массыынаны ыытарга былчыҥнаргын күүрдүбэккэ, көхсүгүн олоххор үчүгэйдик сыһыаран олороруҥ улахан суолталаахтар. Маныаха сиһиҥ кэдэйэр сиригэр кыра валик угуллара ирдэнэр уонна төбөҕүн көнөтүк тутан айанныырыҥ ордук. Уһуннук айаннаатаххына тохтуу түһэн аҕыйах эргичиҥниир, төҥкөҥнүүр, уҥа-хаҥас иҥнэҥниир, чохчойон ылар (приседание) хамсаныылары 8-10 төгүл оҥортоо.

Телевизор, компьютер иннигэр биир балаһыанньаҕа олорумаҥ. Сотору-сотору хамсаныҥ, балаһыанньаҕытын уларытыҥ.

Хайдах сɵптɵɵхтγк туруохха?

Киһи уһуннук турдаҕына тоноҕосторго улахан, ордук сис кэдэйэр тоноҕосторугар улахан баттааһын буолар. Уһуннук турар буоллаххына миэстэҕэ туран хаамыы, кэннин диэки төһө кыайаргынан кэдэйэҕин, илиилэргин даллатан баран өрө уунаҕын, маны оҥороргор өрө тыыҥҥын таһаараөын. Маннык саннын, моонньун былчыҥнарын сылайбыттарын устаҕын.

Уһуннук иһит, таҥас сууйар, өтүүктүүр буоллаххына атахтаргын хардары таары кыра үрдүктээх ыскамыайка үрдүгэр уурарыҥ ордук. Остеохондрозтаах киһи маннык үлэлэри олорон эрэ оҥоруохтаах. Дьиэ сууйарга төҥкөйө сылдьан үлэлээмэ.

Ыараханы хайдах көтөҕөр, сыҕарытар ордугуй?

Остеохондроз бэргээһинэ уонна тоноҕостор икки ардыларыгар баар өҥүгэстэргэ (дискаларга) грыжа үөскээһинэ үксүгэр ыараханы сыыһа көтөҕөртөн буолар. Ордук сис кэдэйэр сирэ бэринимтиэ. Эмискэ сискит ыалдьара, ыараханы көтөҕөргө ойоҕос диэки иҥнэйииттэн буолааччы. Ыараханы икки илиигэр үллэрэн тутар үчүгэй. Остеохондрозтаах киһи 10-15 киилэттэн ордугу таһарыгар көлөһөлөөх суумка, кэтит быалаах рюкзак, эбэтэр тэлиэгэ наада. Ыараханы өрө көтөҕөлүүр үлэни толорор киһи кэтит курдаах буолара, чохчойон олорон баран көтөҕөрө ирдэнэр. Оччоҕо ыараханы атах былчыҥнарын көмөлөһүннэрэн көтөҕөҕүт. Бу кэмҥэ көхсүгүт, моонньугут көнө буолуохтаах.

Хайдах сытар ордугуй?

Сытар оронун наһаа сымнаҕас буолуо суохтаах. Ол гынан баран наһаа мас курдук кытаанах буолбатах. Мас адарай үрдүгэр 5-8 см матараастаах буолара ирдэнэр. Сыттахха атахха ыарыы бэриллэр буоллаҕына тобук аннынан таҥас үрдэтии угуллар. Оччоҕо седалищнай ньиэрбэ күүрүүтэ сымныыр, ыарыы кыччыыр. Искэ сытар буоллахха ыарыы өссө күүһүрүөн сөп. Оччоҕо искэр сыттыкта уур. Сарсыарда сиһин ыалдьар кэмигэр маҥнай искэр сыт, онтон атахтаргын токурутан тобуктаа, ол кэннэ биир атаххын муостаҕа тириэрт, онтон илиилэргинэн анньынан иккис атаххын түһэрэн аргыый туруохтааххын.

Остеохондрозтаах дьон үлэ кэмигэр15 мүнүүтэ тохтоон хамсанара, тоноҕоһун ууннарара, массаастанара наада. Олорон, төбөтүн төҥкөтөн үлэлиир дьон туран эрэ наһаа түргэнэ суох эрчиллиилэри, туран үлэлиир дьон олорон эрэ атахтарын өрө тутан аргыый аҕай былчыҥнара күүрүүтүн устунан сүнньүлэрин, көхсүлэрин хамсатан эрчиллэн сынньаналлара наада.

Остеохондроһу сэрэтэргэ аналлаах дьарыктар.

Сааһырбыт да дьоҥҥо сөптөөх, улахан күүрүүтэ суох уонна үксэ сытан, олорон эрэ оҥорорго аналлаах хамсаныылар. Оҥорор кэмҥэ мэйиигит эргийэр, дьааһыйар, төбөҕүт ыалдьар уонна аҕылыыр буоллаххытына тохтуургут наада. Хамсаныылары оҥорорго ковриктаах, тардыспат чэпчэки таҥастаах буолуохтааххыт.

1. Туран эрэ хаамаҕыт, эдэр өттө сүүрүөххүтүн сөп.
2. Моой тоноҕосторугар хамсаныылар сэрэхтээхтэр. Онон төбөнү эргитэр уонна эмискэ хамсатан оҥорор көҥүллэммэт. Төбөҕүн аргыый аҕай 5-тэ уҥа диэки, 5-тэ хаҥас диэки хайыһыннараҕын. Хардары-таары.
3. Төбөҕүн уҥа санныгар кыҥнатаҕын, онтон хаҥас санныгар, 10 төгүл.
4. Төбөҕүн төҥкөтөҕүн, онтон хантайаҕын, 10 төгүл.
5. Көнөтүк тураҕын, илиигин ыһыктаҕын, 10 төгүл санныгын өрө тардаҕын уонна түһэрэҕин.
6. Көнөтүк тураҕын, тарбахтаргынан санныгын таарыйаҕын уонна токуруччу туппут илиилэргин иннин диэки 5-тэ, кэннин диэки 5-тэ эргитэҕин.
7. Көнөтүк тураҕын, маҥнай уҥа диэки иҥнэйэҕин хаҥас илиигин хонноҕун аннын диэки тардаҕын, онтон хаҥас диэки иҥнэйэҕин, уҥа илиигин санныгар дылы тардаҕын, 10 төгүл.
8. Атахтаргын саннын кэтитинэн үктэнэн баран илиилэргин икки өттүгэр даллатаҕын уонна уҥа диэки онтон хаҥас диэки эргийэҕин, 10 төгүл.
9. Атахтаргын саннын кэтитинэн үктэнэн, илиилэргин өрө уунаҕын, төһө кыайаргынан кэдэрийэҕин, онтон аргыый аҕай умса түһэн илиилэргинэн муостаны таарыйаҕын, 10 төгүл.
10. Атахтаргын бииргэ тутаҕын, төбөҕүн хамсаппакка эрэ өттүккүнэн уҥаттан хаҥас диэки эргитэҕин 5-тэ, ол кэннэ төттөрү өттүгэр 5-тэ.
11. Тобуктаргын токурутаҕын илиилэргинэн тобуктаргын тутаҕын уонна уҥа диэки 5-тэ, хаҥас диэки 5-тэ эргитэҕин.
12. Уҥа атаххар лаппаччы үктэнэн туран, хаҥас атаҕын төбөтүгэр үктэнэн туран бэрбээкэйин сүһүөҕүн маҥнай уҥа, онтон хаҥас диэки 5-тиитэ эргитэҕин. Ол кэнниттэн атын атаххынан итинник оҥороҕун.
13. Коврикка көхсүгүнэн сытаҕын, уллуҥахтаргын бэйэн диэки тардан сыта төбөҕүн өндөтөн атаҕын тарбахтарын көрөҕүн онтон төбөҕүн төттөрү түһэрэҕин. Итинник 10-на оҥороҕун.
14. Көхсугэр сытан баран атахтаргын холбуу тутан 90 кыраадыска диэри өрө көтөҕөҕүн онтон муостаҕа түһэрэҕин, 10-на.
15. Атахтаргын муостаттан 30-45 кыраадыска тутаҕын уонна кыптыый курдук хардары-таары кириэстии хамсатаҕын, 10-на.
16. Көхсүгэр сытан баран атахтаргынан, илиилэргинэн велосипед тэбэрдии хамсаныылары оҥороҕун 5-тэ, онтон төттөрү 5-тэ.
17. Көхсүгэр сытаҕын, тобуктаргын токурутан холбоон баран уҥа диэки охтороҕун, илиилэргин хаҥас диэки тутаҕын, төбөҕүн уҥа диэки хайыһыннаран баран, харахтаргын 45 кыраадыһынан үөһэ көрөҕүн, онтон төбөҕүн, илиилэргин, атахтаргын төттөрү өттүн диэки илдьэҕин, 10-на.
18. Түөрт атах буолан тураҕын уонна уҥа тобуккун хаҥас илиигэр тириэрдэҕин, онтон хаҥас тобуккун уҥа илиигэр тириэрдэҕин, 10-на.
19. Урукку балыһыанньаҕар тураҕын уонна ыт кутуругун хамсатарын курдук самыыгын уҥа-хаҥас хамсатаҕын, 10-на.
20. Урукку балыһыанньаҕар тураҕын, куоска тыллаҥныырын курдук илиилэргэр тайанан аргыый иннигэр умса түһэҕин, онтон аргыый аҕай көхсүгүн бөгдьөтөн атахтарын диэки тобуктаргар тураҕын, 10-на.
21. Урукку балыһыанньаҕар тураҕын, уҥа илиигин өрө уунаҕын, онтон хаҥас атаххын төһө кыалларынан өрө тэбэн кэдэрийэҕин уонна маннык балаһыанньаҕын тута түһэҕин. Онтон төттөрү өттүгэр оҥороҕун, 10-на.
22. Туран эрэ илиигин, атаххын босхо ыытан хардары-таары илибирэтэҕин, 10-на.

Туhаныллыбыт литература:

Доруобуйан бэйэн илиигэр/-Дьокуускай: “Сфера” издательство 2012.-48c.

http://www.medicinform.net/fizio/lfk/osteohon.htm