Baishevva

^{Кыһыл оҕону көрүү}

Күн сирин саҥа көрбүт кыһыл оҕо доруобай туруктаах улаатарын туһугар кэмин тутуһан аһатыы, таҥаһын-сабын, туттуллар малы-салы ыраастык туттуу улахан суолталаах. Ийэ оҕотунаан төрүүр дьиэттэн тахсарыгар дьиэ сууйуллубут, салгылатыллыбыт буолуохтаах. Таҥас-сап сууйар-сахсыйар, табах тардар, элбэх дьону мунньар сатаммат. Хоһу күҥҥэ хаста да салгылатар ордук.
Саҥа төрөөбүт оҕо таҥаһа:

1. 15-20 чараас, 5-6 халыҥ ырбаахы;
2. Чараас уонна истээх суорҕан, бырастыына.
   

Таҥаһы туттуох иннинэ сууйан өтүүктэниллиэхтээх. Оҕону суулуурга биирдии чараас уонна халыҥ ырбаахы, суу, ахтаанньык (подгузник) уонна килэйээҥки туттуллар. Бастакы күнүттэн ыла илиитин босхо сырытыннарар үчүгэй, оччоҕо кини илиитин хамсатан аралдьыйар. Бу – оҕо сөптөөхтүк сайдарыгар улахан суолталаах.

Оҕо ороно оһох, батарея, түннүк аттыгар туруо суохтаах. Орон икки өртүнэн аһаҕас буолара ордук. Оччоҕо ыраас салгын, сырдык оҕоҕо киирэр. Ороҥҥо, кэлээскэҕэ сытар оҕону бигиир сатаммат. Мэйиитэ эргийэн ытыан, утуйбахха мөхсүөн сөп. Оҕо тэллэҕэ кытаанах, сыттыга чараас буолуохтаах. Бу уҥуоҕа сөпкө улаатарыгар туһалаах.

Оҕо киинин бааһа бастакы икки нэдиэлэ устата оһор. Бу кэмҥэ оҕону сууннарбаккын. Киинэ оһо илик оҕо таҥаһа ыраас, өтүүктээх буолуохтаах. Бааһы дириҥник хаһан ыраастыыр, хаҕылыыр сатаммат. Инфекция киириэн сөп. Өскөтүн сиигирэр, симэһиннирэр буоллаҕына булгуччу бырааска көрдөрүөхтээххин. Онтон төбөтүн хоҕо ыраастанара ордук. Мас арыытынан сотон сымнатан баран, икки-үс чааһынан сууйан кэбиһиллэр. Сарсыарда аайы сирэйин, кулгааҕын инчэҕэй баатанан сотуллар. Онтон харахтарын тус-туспа баатанан, чэчэгэйиттэн муннун диэки сымнаҕастык сотуллар. Кулгааҕын иһин бааталаах палочканан, онтон муннун күн аайы арыылаах баатанан ыраастыахха сөп. Оччоҕо көҥүллүк, чэпчэкитик тыынар. Оҕо илиитин мыыланан сууйуллар, тыҥыраҕын сотору-сотору кырыйар ордук. Эмэһэтин, ууһуур миэстэтин сылаас уунан сууйан баран кураанах сотторунан оботторон кэбиһиллэр (сотуллубат).

Итии дьиэҕэ оҕоҕо бэргэһэ кэтэрдиллибэт, дьиэ 20 кыраадыстан тымныы буоллаҕына эрэ кэтэрдиэххэ сөп. Оҕону олус халыҥнык суулуур сатаммат, итиигэ үөрэммит оҕо кыра да тымныы салгыны тулуйбат буолар. Ол иһин, биир-икки ыйыттан саҕалаан сыгынньах сытыара түһүөхтээххин. Оҕо сөптөөхтүк сайдарыгар оонньуур улахан суолталаах. Тутарыгар-хабарыгар чэпчэки, тупсаҕай дьүһүннээх оонньуур ордук. Оҕо биир ыйын туоллаҕына сытар оронун үрдүгэр миэтэрэ кэриҥэ үрдүккэ чаҕылхай өҥнөөх улахан оонньууру ыйыахха сөп. Бу – эттиги болҕомтолоохтук көрө үөрэнэригэр туһалыыр. Иккис ыйыттан саҕалаан оонньууру илиитинэн таарыйар курдук намыһах сиргэ ыйаныллар. Төһөнөн эрдэ илиитинэн-атаҕынан үчүгэйдик хамсанар да, оччонон кини түргэнник оонньууру тутар буолар.

Оҕо кыратыттан тыаһы, улахан саҥаны истэр. Улаатан истэҕин аайы саҥаны арааран билэр буолар. Ол иһин, бастаан нарын куолаһынан кэпсэтэр ордук. Онон оҕону бастакы күннүттэн саҕалаан кэми тутуһан аһатыы, сөптөөх имэрийии, гимнастика оҥоруу, гигиена ирдэбилин тутуһуу кини чөл туруктаах, чэгиэн доруобуйалаах буоларыгар туһалаах.