Liya2001

Эдуард Карлович Пекарскай.

Эдуард Карлович Пекарскай 1858 сыллаахха алтынньы ый 25 кунугэр Минскэй кубуерунэ Игуменскай уеьыгар тереебут. Мозырскайдаагы, Таганрогтаагы, Черниговтаагы классическай гимназияларга уерэммит. 1877 сыллаахха Харьковтаагы ветеринарнай институтка уерэнэ киирбит уонна маннайгы курска уерэнэ сылдьан, ыраахтаагы былааьын кытаанах режимин утары устудьуоннар хаисааьыннарын кегулээччи, тэрийээччи буолбут. Ол иьин 1878 сыллаахха ахсынньы ыйга институттан уьуллубут уонна Архангельскай кубуерунэгэ биэс сылга сыылкага ыытыллыбыт. 1878 сыллаахтан «Земля и Вода» диэн революционнай общество чилиэнэ. 1879 сыллаахха иккиьин тутуллан Военно-полевой суутунан 15 сылга хаатырга улэтигжр ууруллар. Ол эрээри Москва куорат генерал-кубурунээтэрэ Э.К.Пекарскай эдэрин, доруобуйата мелтегун учуоттаан, хаатырганы Сибииргэ сыылканан солбуйбут. 1881 сыллаахха сэтинньи ый 2 кунугэр Пекарскай Дьокуускайга кэлэр. 1882 сыллаахха тохсунньу ыйга Боотурускай улуус кулубата, Иван Васильевич Дьокуускайга сыылынайдар кэлбиттэр диэн сурагы истээн онно айаннаабыт. Тиийээт сыылынайдары улуустарынаан араартыыр, хайыталыыр хамыыьыйага тиийэн тылбаасчыт ненуе «Бэйэм улууспар, нэьилиэкпэр учугэй агай суругу-бичиги билэр уерэхтээх дьонум суохтар, онон уерэги-сырдыгы дойдум дьонугар таргатыьар кыахтаах, уерэхтээх сыылынайдартан агалан кулун, анаан» диэн кердеьен, хас да киьи иьигэр Э.К. Пекарскай киирсибит. Сонно тута себулэьиннэрэн дойдутугар, бэйэтэ тиэйэн илдьэ барар. Уйбаан Оруоьун кулуба Э.К. Пекарскайы бэйэтин дойдутугар 1 Игидэй нэьилиэгэр, бастаан «Чаран», онтон «Дьиэрэннээх» диэн сиргэ олохтообут. Дьиэлээн-уоттаан баран, Уйбаан Оруоьун 50 саастаах икки харага суох Ендерей Оччокуунап диэн киьини кердеьен Пекарскайы саха тылыгар уерэттэрэр. Ону Э.К. Пекарскай «Ссылка и каторга» диэн сурунаалыгар маннык диэн таьаарбыт «Миигин аан бастаан саха тылыгар уерэппит киьим Игидэй нэьилиэгэр дьаам суурдээччи киьи агата, икки харага суох Ендерей Оччокуунап огонньор этэ» - диэн. Олонхоьут, сэьэни-сэппэни элбэги билэр Кестекуун Оруоьун Пекарскай тылдьытын суруйарыгар биллэр кемену онорбут киьи буолар. Э.К. Пекарскай сахалары саха дэппит улууканнаах улэтигэр Таатта олохтоохторо биллэр-кестер улахан кемену онорбуттар. Ол курдук Егор Дмитриевич Николаев Боотурускай улууска туттуллар тыллары, врач Прокопий Сокольников эмп тиэрминнэрин, оттон Оруоьуттар саха алгыстарын, кун-дьыл кээмэйдэрин суруйталаан биэрбиттэр. Мария Андросова-Ионова улахан кемену Пекарскайга онорон уонна этнографическай обществотын кыра кыьыл кемус мэтээлинэн нагараадаламмыт. Э.К. Пекарскай ис сурэгиттэн саха норуота сайдарыгар, уерэхтэнэригэр, элбэх оскуолаланарыгар багарара. Кини саха оскуолаларыгар оголор сахалыы тылынан уерэнэллэригэр, оттон нуучча тылын премет быьыытынаан уерэтэллэригэр этии киллэрэр Э.К. Пекарскай тылдьыта суруллан буппутунэн уона тылдьыт суруллубутун 45 сыла туоларынан, 1926 сыллаахха убулуей буолбут. Ити убулуейунэн сибээстээн уонна нэьилиэк олохтоохторун, оскуола коллективын кердеьуутунэн, онорбут улэтин сыаналаан кини аатын уйэтигэр инниттэн Саха Правительствотын уураагынан Игидэй оскуолатыгар Эдуард Карлович Пекарскай аата инэриллибит. Эдуард Карлович Пекарскай кэлин Ленинградка да олорон, Игидэй нэьилиэгэр буолар быьыыны-майгыны куруутун кэтээн керере, хардарыта суруйса олороллоро.