Кэргэн буолуу

Кэргэн буолуу (кэргэннэнии, эр-ойох буолуу) диэн икки киhи холбоhон ыал буолуута. Дьон-сэргэ сыhыана. Төрүкү, эр киhи уонна дьахтар кэргэн буолан бииргэ олороллор уонна оҕо төрөтөллөр. Кэргэн буолуу сиэрдэринэн ил, итэҕэл институттара эбэтэр олохтоох үгэстэр салайаллар. Тиhэх сылларга сорох дойдуларга эр киhи эр киhилиин эбэтэр дьахтар дьахтардыын кэргэн буолуулара көҥүллэнэр.

Кэргэннэнии уонна оҕолор

Уһун- киэҥ араҥа (биитэр улахан бөлөхтөр) үөскээн баран, оҕолонуу кэнниттэн оҕолонуу, көрүү- истии эрэ курдук, биир эрэ төрөппүт оҕотун кыайан биэрбэт, аһатар- таҥыннарар наадата суох курдук буолан тахсар. Дьону таһынан, ити, холобур, чыычаах көтөрө. Төрөлкөй оҕото төрөтөн, аһаан- сиэн, бигэ туруктаах ыаллар паардарын үөскэппэттэр, холобур — төрөлкөй көтөрдөр.

Уруу сүнньүнэн социальнай институт быһыытынан, үксүгэр дьиэ кэргэни иитиинэн уонна үлэлэтиинэн сибээстээн, оҕолору кытта сибээстээх боппуруостары регламентациялааһыҥҥа туһуламмыта. Эр киһи ойоҕо киириитинэн сибээстээн, ийэ буолуу сыаннастарын чопчулуур кыах үөскээтэ. Кэлин итинник быһыы- майгы суох буолан, эмчит оҕолор «сокуоннай» (дьиэ кэргэҥҥэ төрүүр) бырааптарыгар күөмчүлэммиттэрин түмүгэр аҕалаллар. Кэккэ дойдуларга уруу сокуону кэһии, урукку курдук, билигин даҕаны кэргэҥҥэ төрөөбүт, ыал буолан оҕо быраабын туспа араарар. Ол эрээри үгүс дойдулар правовой системалара оҕону дьиэ кэргэҥҥэ төрөтүүттэн тутулуга суох буоларын хааччыйаллар, ол иһин үгүс ыал дьиэ кэргэттэрин хаайбакка олороллор.

Россияҕа эмчит оҕолор кэргэннэригэр эмиэ төрүүр бырааба тутуһуллар, кинилэр иккиэн төрөппүтү билинэр буоллахтарына. Ол гынан баран, быраас оҕотун аҕаларын аккаастыырыгар үксүгэр суукка анаан- минээн көрдөрөргө тиийиллэр. Интэриэһинэйэ диэн, Арассыыйаҕа дьиэ кэргэн сокуонун кэһээччилэртэн, бас билиилэриттэн оҕо быраабын бобон, төрөппүттэр бырааптарын формальнайдык хааччахтыыр.

Тулаайах оҕону иитэ ыларга элбэх дойдуга дьиэ кэргэҥҥэ, соҕотох оҕотун көрөн олорорго көҥүллэммэт.

Государствобыт «ячейка общества»диэн дьиэ кэргэни үгүстүк өйүүллэр. Бу чопчу дьиэ кэргэн оҕолорун иитиигэ сүрүн үлэни толорорун кытта сибээстээх. Кэккэ дойдуларга (Россияны киллэрэн туран) ити өйөбүл кыра да буоллар, общество ирдэбилэ буоларын быһыытынан, үп- харчы өттүнэн күчүмэҕэйдэри аахсыбакка баар. Элбэх оҕолоох ыаллар эбии өйөбүл ылаллар.

Ол кэмҥэ үгүс пааралар оҕо төрөөһүнүн сыала- соруга суох айыллаллар. Үгүс гетеросексуальнай пааралар оҕо көҥүлүнэн аккаастаналлар (чайдфри) эбэтэр оҕоломмот буолуу биричиинэтинэн оҕолонор кыахтара суох. Маны таһынан, үгүс дойдуларга эмиэ туспа пааралар уонна трансгендердэр эмиэ бааллар.

Араспаанньаны көтүрүү

В светских государствах, когда принадлежится и России, А также принадлежать распоряжение к уровного союза (развод) — на разновании. Россияҕа биир да оҕоломмотох кэргэнниилэр сөбүлэстэхтэринэ, ЗАГС уорганнарыгар кыах үөскүүр. Өскөтүн буруйу оҥорууну утары охсуһар кэргэннэртэн биирдэстэрэ, ону таһынан уопсай сокуоннай саастарын ситэ илик оҕолор (оннооҕор икки эйэ дэмнээхтик арахсаллар) буоллахтарына, суут нөҥүө оҥоһуллар. Эр киһи кэргэнин төрөтөн, сыл устата хат буолан баран ыал буолуутун аралдьытарга сөбүлэҥин биэрэр бырааба суох.

Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ривоят қилиниш мумкин. Сахатытан суруйуу, тупсарыы кыаллыбат, оттон мусульманскай быраапка анал этиини таһаарыахха сөп. Ол да буоллар, бэл, бу боростуой да буруйдарынан хааччахтаммыт.

Россияҕа сыл аайы 1 мөлүйүөн паартан тахса ыал арахсар, онуоха 700 тыһыынча кэриҥэ ыал арахсар.

Үп-мал өттүнэн

Бары дойдулар сокуонун барыла кэргэннии сыһыаннарын салайыыта, ордук кэргэннии буолуу эбэтэр өлөрүү түбэлтэлэригэр. Арассыыйаҕа дьиэ- уот туһунан сокуоннар быһаарылланнар, ыал арахсыбыт баайа, сороҕо уруу контрагыгар суруллубатах буоллаҕына, кэргэнниилэр бэйэлэрин дохуоттарыттан тутулуга суох, олор бас билиилэрэ буолар. Оттон бу мал- сал биир тэҥник үллэр. Кэргэнниилэр уопсай баайын- дуолун үллэстии, ону тэҥэ бу баайга- дуолга кэргэнниилэр суут бэрээдэгинэн оҥоһуллар.

Араас дойдуларга бу боппуруоһу араастык салайыы баар. Ол курдук, былыр кэргэнниилэр кэргэнниилэр бэйэлэрин үптэрин — харчыларын тус-туспа тутан илдьэ сылдьаллара, оттон эр киһи ойох ылар малын- салын кыайан ылбатахтара.