Күөх мэчиэт

Күөх мэчиэт (Төрдүс соборнай, тат. Zэngэr mэcet, Зэҥгэр мэчет) — Казаҥҥа Старо-Татарскай солобуодаҕа баар мэчиэт. Татаар храмовай архитектуратын пааматынньыга. Истиэнэлэрин өҥүттэн итинник ааттаммыта. 1815-1819 сс. Казань атыыһыта Ахмет Аитов-Заманов үбүгэр, классицизм истиилинэн тутуллубута. Архитектора биллибэт.Икки этээстээх, икки саалалаах, сарайыгар үс ярустаах минареттаах джами(соборнай)-мэчиэт.

1864 с. Г.Б.Мустакимов атыыһыт бас билэр сирин биэрэн туран, мэчиэт фасадыгар үс түннүгү эбэн кэҥэппитэ уонна архитектор П.И.Романов бырайыагынан эргиччи аҕыраадалаабыта. 1907 с.Г.А.Ишмуратов атыыһыт мэчиэт михрабнай(Меккаҕа тиийэр суолу ыйар киэргэтиилээх ниша) өттүн уларыта тутан уонна мэчиэт кыладыапкатын кэҥэппитэ. 1932 с.кулун тутар ый 10 күнүгэр ТатЦИК сэкэритэрийээтин уурааҕынан мэчиэт сабыллыбыта. 1930 с. минарета көтүрүллүбүтэ. Сэбиэскэй кэмҥэ олорор дьиэ курдук туттуллубута. 1993 сылтан үлэлии турар эрээри, минарета 2009 сылга эрэ чөлүгэр түһэриллибитэ.

Мэчиэккэ таҥара үлэһиттэрин икки династията үлэлээбиттэрэ. Бастакы(1825 с.) хатыб(бээтинсэтээҕи үҥүүнү ыытар)-имам уонна мударрис(таҥара үөрэҕин учуутала)Каргалыга медресены бүтэрбит Абденнасир Рахманкулов этэ. Мэчиэккэ медресены арыйан үлэлэппитэ. Атыыһыт Арсаевтар медресеҕа анаан туспа дьиэни туттарбыттара. Медреме "Халидия" диэн ааттаах. Иккис династия бэрэстэбиитэлэ Хаммад Халитов 1850 с. Бухара медресетын бүтэрэн, убайа Абденнасир өлбүтүн кэннэ имам буолбут Хабибулланы солбуйбута. Халитов өлбүтүн кэннэ, эмиэ, Рахманкулов Гиясетдин буолбута. 1870 с.өлбүтүн кэннэ, имам дуоһунаһыгар Мухамметзакир Халитов анаммыта. 1894 с.кини уола Ибрагим Халитов буолбута. 19 үйэ ортотугар - 20-ис үйэ саҕаланыытыгар мэчиэт махаллятыгар(биир мэчиэккэ сылдьар дьон)улахан атыыһыттар уонна меценаттар баар буолбуттара. Мустакимовтар династияларын саҕалааччы Г.Б.Мустакимов мэчиэт попечитэлэ этэ. 19 үйэ бүтүүтэ мэчиэти көрөрү-истэри Айтугановтар ылбыттара. Мэчиэккэ саҥа медресе дьиэтин туппуттара. Ол кэнниттэн ити үтүө дьыаланы атыыһыт уонна промышленник Абдрахман Ахметович Ишмуратов бэйэтин илиитигэр ылбыта.

Сигэлэр уларыт

https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B1%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_(%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%8C)

https://mappoi.ru/poi/golubaya-mechet-kazan--802 Архыыптаммыт 2020, Бэс ыйын 25 күнүгэр.