Лонгинов Владимир Дионисьевич

	Лонгинов Владимир Дионисьевич
Төрөөбүт күнэ	2 балаҕан ыйын 1919
Төрөөбүт сирэ	Горнай улууһун, 2 Атамай нэһилиэгэ, Бэс-Күөлүн бѳһ., Саха уобалаһа
Өлбүт күнэ	18 сэтинньи 1943 (24 сааһыгар)
Өлбүт сирэ	Украина
Сулууспалаабыт дойдута	ССРС
Сулууспалаабыт сыллара	1941—1943
Солото	Старшай сержант Старший сержант
Чааһа	722-с СП, 206-с СД
Кыргыһыылар/сэриилэр	Аҕа дойду Улуу сэриитэ

Лонгинов Владимир Дионисьевич (02.09.1919, Бэс-Күөл, Горнай улууһа, Саха уобалаһа — 18.11.1943, Украина) — старшай сержант, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Сэбиэскэй Сойуус Геройа (1943).

Олоҕун олуктара

1919 сыллаахха балаҕан ыйын 2 күнүгэр Саха уобалаһыгар Горнай улууһун 2 Атамай нэһилиэгэр Бэс-Kүөл бѳһүѳлэгэр нуучча аҕабыытын дьиэ кэргэнигэр төрөөбүт. Ийэтэ саха.

Уус-Алдан улууһугар Бээрийэҕэ бастакы сүһүөх оскуолатын бүтэрбит. Ол кэннэ Үөһээ Бүлүүгэ үөрэммит. Томпоҕо финансиһынан, Дьокуускайга Госстрах инспекторынан үлэлээбит.

Кыһыл Аармыйаҕа Дьокуускай военкоматынан 1941 сыллаахха ыҥырыллыбыт. 1941 сыл атырдьах ыйыттан Аҕа дойду Улуу сэриитигэр 722-с стрелковай полк пулемёт расчётун командира; Воронеж куораты уонна Украинаны босхолооһуҥҥа кыттыбыт.

Днепр өрүһү туорааһыҥҥа хорсун быһыыта бэлиэтэммитэ: 1943 сыл балаҕан ыйын 25 күнэ буолар түүнүгэр биир бастакынан пулемёттаах Днепр өрүһү Канев куорат аннынан туораан, пулемётун уотунан туоруур сири хаххалаабыт, полк подразделениелара плацдарм ылалларыгар өйөбүл буолбут, 80-н тахса өстөөҕү суох гыммыт.

ССРС Үрдүкү Сүбэтин Президиумун 1943 сыл алтынньы 25 күнүнээҕи Ыйааҕынан Днепр өрүһү ситиһиилээхтик туорааһын, арҕаа кытылыгар плацдарм бөҕөтүк тутуллубутун уонна хорсун, геройдуу быһыытын иһин старшай сержант Лонгинов Владимир Денисовичка^[1] Сэбиэскэй Сойуус Геройун аата иҥэриллибитэ.

Владимир Дионисович аҕата Дионисий Евстафьевич 1884 сыллаахха урукку Дүпсүн улууhугар лөчүөк кэргэнигэр төрөөбүтэ. Омугунан нуучча. Ийэтэ Сусанна Петровна 1889 сыллаахха Баайаҕантай улууhугар Баайаҕаҕа эмиэ лөчүөк кэргэнигэр төрөөбүтэ. Сусанна Петровна епархиальнай училищены бутэрэн, учуутал идэлээх эбит.

Лонгиновтар Бэс-Күөлүгэр 7 сыл олорбуттар. Аҕалара таҥара дьиэтигэр үлэлээбит. Сусанна Петровна манна оскуола суох буолан, итиэннэ элбэх оҕолонон дьиэтин-уотун көрөн олорбут. Кинилэр бэйэлэрэ кэтэх хаhаайыстыбалаахтар эбит. «Дионисий Евстафьевич аҕабыыт сахалыы үчүгэйдик саҥарара, кэпсэтинньэҥ, эйэҕэс майгылааҕа. Дьиэ кэргэнэ сахалыы сиэринэн туттан олорор ыал этэ. Ийэлэрэ эмиэ уу сахалыы ыраастык саҥарар, сытыары сымнаҕас майгылааҕа. Иистэнньэҥ, аhы минньигэстик астыыр хаhаайка этэ» диэн Баhылай оҕонньор суруйбут ахтыыта баар. Лонгиновтар элбэх оҕолоох эйэлээх ыал, оҕолорун кыра эрдэхтэриттэн үлэҕэ үөрэтэр дьиэ кэргэн эбит.

Володя Лонгиновтар кэргэттэригэр бэhис оҕонон төрөөбүт. Кинилэр Володя аҕыс ыйдааҕар 1920 сыллаахха муус устар ыйга мантан Уус-Алдан оройуонугар Танда бөһүөлэгэр көспүттэр. Лонгиновтары Иванов Василий Андреевич уонна Васильев Семен Данилович атынан көһөрбүттэр. Көһөллөрүгэр хаама илик, көтөххө сылдьар оҕолоох этилэр, ол оҕо улаатан Советскай Союз Геройа Владимир Дионисович Лонгинов эбит буоллаҕа. Лонгиновтар 1920—1927 сылларга Тандаҕа олорбуттар. Аҕалара Танда таҥара дьиэтигэр, ийэлэрэ Сусанна Петровна Танда оскуолатыгар учууталынан үлэлээбиттэр. Кинилэр 8 төрөппүт уонна 1 иитиэх оҕолоохтор эбит: Алексей, Ольга, Валентина, Владимир, Василий, Геннадий, Иулита, Клавдия, Илья. Ол курдук Володя оҕо сааhа Тандаҕа ааспыт. Эдьиийдэрин ахтыыларынан, Володя Лонгинов орто уҥуохтаах, бөҕө-таҕа эттээх-сииннээх, көрсүө, сымнаҕас майгылааҕа. Араас кинигэлэри умсугуйан туран ааҕара, сахалыы иҥнибэккэ ааҕар, суруйар эбит. Сөбүлээн бултуур, хайыhардыыр дьарыктааҕа. Кини элбэх доҕоттордоох, өрүскэ киирэн күөгүлүүрүн, сөтүөлүүрүн, мээчиктиирин, «городки» оонньуурун сөбүлүүр эбит. Үлэҕэ дьоҕурдаах, сүрэхтээх буолан, төрөппүттэрэ, улахан дьон соруйарын хос этиппэккэ толороро.

1927 сыллаахха Сусанна Петровна биэс оҕолоох, саха кыыhа дьиэ көрөөччүлээх Уус-Алдан улууhун Бээрийэ сэлиэнньэтигэр көспүттэр. Аҕалара үс оҕотунаан Тандаҕа хаалбыт. Сусанна Петровна Бээрийэ 4 кылаастаах 2 учууталлаах оскуолатын сэбиэдиссэйинэн, III—IV кылаастарга учууталынан үлэлээбит. Бээрийэҕэ учууталлар дьиэлэрэ суох буолан, Сусанна Петровна оҕолорунаан оскуола дьиэтигэр олорбут. Манна Володя 1-гы кылааска үөрэнэ киирбит.

1928—1929 сылларга Түүлээх сэлиэнньэтигэр көһөн олорбуттар.

1929 сыл сайыныгар Дүпсүҥҥэ, онтон Дьокуускай куоракка көһөн киирбиттэр. Володя нуучча-татаар оскуолатыгар үөрэммит. Ол кэннэ эдьиийин Валентина Дионисовна Стрекаловскаяны кытта Үөhээ-Бүлүүгэ барсан, сэттэ кылааhы онно бүтэрбит. Дионисий Евстафьевич 1938 сыллаахха өлбүт. Володя сэттэ кылааhы бүтэрэн баран, соцстрахование кууруhугар киирэн үөрэммит, үлэhит буолан ийэтигэр, бырааттарыгар, балыстарыгар көмөлөһөр санаалаах эбит. Кууруhу бутэрэн баран, 1939 сыл балаҕан ыйыттан сэриигэ барыар диэри Томпо оройуонугар государственнай страховой инспекция бухгалтерынан үлэлээбит. 1941 сыл атырдьах ыйыгар Дьокуускай куорат военкоматынан ыҥырыллан, Аҕа дойдуну көмүскүүр сэриигэ барбыт. Ийэлэрэ Сусанна Петровна 1942 сыллаахха өлбүт.

Владимир Дионисович Лонгинов Кини Краснознаменнай, Суворов уонна Богдан Хмельницкай орденнардаах 206-с дивизия, Кутузов орденнаах Плоштенскай 722-с полкатын 1 стрелковай батальонун пулеметнай ротатын отделениетын командира этэ. Бу полк 1942 сыллаахха Воронеж куорат анныгар кыргыhыыга кыттыыны ылбыта. Сумскай, Курскай уобаластары босхолуур кыргыhыыларга Владимир Лонгинов 4 төгүл бааhырбыта. 1943 сыл балаҕан ыйын 15 күнүн түүнүгэр старшай лейтенант Савченко I ротатын састаабыгар маҥнайгынан Днепр өрүһү туорааhыны саҕалаабыта. I батальон хорсуннук саталлаахтык кимэн киирэн, кини кэнниттэн полк атын сэриилэрэ Днепри сүтүгэ суох туоруулларыгар кыах биэрбитэ уонна онтон салгыы Днепр өрүс арҕаа биэрэгэр плацдармы былдьаан ылан, онно бөҕөргөтүммүтэ. Бу операцияҕа Владимир Дионисович Лонгинов пулеметунан өстөөх 80-тан тахса, онтон балаҕан ыйын 29 күнүгэр өстөөх 60-тан тахса саллаатын уонна офицерын суох оҥорбута. Плацдарм иhин хорсуннук сэриилэспит старшай сержант Владимир Дионисович Лонгиновка ССРС Верховнай Советын Президиумун 1943 сыл алтынньы 25 күнүнээҕи ыйааҕынан Ленин уонна «Кыhыл көмүс сулус» медалы туттаран туран, Сэбиэскэй Сойуус Геройун аата иҥэриллибитэ.

1945 сыллаахха алтынньы 26 күнүгэр Лонгиновтар дьиэ кэргэттэрэ Владимир Лонгинов 1943 сыл сэтинньи 18 күнүгэр сураҕа суох сүппүт диэн сурук туппуттар. 1965 сыллаахха партийнай архыып үлэhитэ П. В. Гоголев Оборуона Министиэристибэтин Сэбиэскэй Сойуус Геройдарын секторыттан Владимир Лонгинов геройдуу хорсун быhыытын ойуулуур наградной илииhи булан ылбыт. Сэтинньи ый ортотугар Владимир Дионисович сураҕа суох сүтэн хаалбыт. Онон, наҕараадата туттарыллыбакка хаалбыт.

Кини уҥуоҕа Пшенички дэриэбинэҕэ бырааттыы көмүллүбүттэр уҥуохтарыгар көмүллэ сытар.

Наҕараадалара

«Кыһыл көмүс Сулус» мэтээл (25.10.1943)^[2]
Ленин уордьана (25.10.1943)

Үйэлээх аата

Каневскай оройуон Пшеничники сэлиэнньэтигэр өйдөбүнньүк туруоруллубут.
Уус-Алдан улууһугар, Бороҕоҥҥо уонна Тандаҕа, Геройдар аллеяларыгар бюст туруоруллубут.
Үөрэммит оскуолатыгар Бээрийэҕэ өйдөбүнньүк бэлиэ туруоруллубут.
Дьокуускайга Росгосстрах компания дьиэтигэр өйдөбүнньүк доска туруоруллубут.
Герой аата Атамай орто оскуолатыгар иҥэриллибит (2005).
Герой аатынан Дьокуускай, Бороҕон уонна Танда уулуссалара ааттаммыттар.

Быһаарыылар

↑ Наҕараада докумуоннарыгар аҕатын аата сыыһа Денисович диэн ыйыллыбыт.
↑ Наградные документы в электронном банке документов «Подвиг Народа»

Сигэлэр

Лонгинов Владимир Дионисьевич. Cитим-сир «Герои Страны».

Якутяне — Герои Советского Союза и Российской Федерации кавалеры ордена Славы 3-х степеней

[1] Наҕараада докумуоннарыгар аҕатын аата сыыһа Денисович диэн ыйыллыбыт.

[2] Наградные документы в электронном банке документов «Подвиг Народа»

[1]

[2]