Манхэттэн бырайыак

«Манхеттен бырайыак» (ааҥл. Manhattan Project) — АХШ атомнай буомбаны оҥорорго анаан тэрийбит бырагыраамматын аата. 1943 сыл балаҕан ыйын 17 күнүгэр саҕаламмыта. Бу иннинэ чинчийии 1939 сылтан «Ураан кэмитиэтэ» (S-1 Uranium Committee), диэн бырайыагынан ыытыллар этэ. Бырайыакка АХШ, Улуу Британия, Германия уонна Канаада учуонайдара кыттыбыттара.

Бастакы атомнай буомбаны тургутан эһии. «Тринити», Аламогордо полигон, 1945, от ыйын 16

Бырайыак иһинэн үс атомнай буомба оҥоһуллубута: плутонийтан оҥоһуллубут «Тринити» (бастакы тургутууга эспиттэрэ), ураантан оҥоһуллубут «Малыш» (Хиросимаҕа 1945 сыл атырдьах ыйын 6 күнүгэр быраҕыллыбыта, уонна плутонийтан оҥоһуллубут «Толстяк» (Нагасаки куоракка 1945 сыл атырдьах ыйын 9 күнүгэр быраҕыллыбыта).

Бырайыагы физик Роберт Оппенгеймер уонна генерал Лесли Гровс салайбыттара.

Сигэлэр

• Создание ядерного оружия Архыыптаммыт 2017, Муус устар 9 күнүгэр.
• Л. Гровс «Теперь об этом можно рассказать»