Матьяш Ракоши

Матьяш Ракоши, мадь. Rákosi Mátyás, (1892-1971) - Венгрия политическай диэйэтэлэ, сэрии кэнниттэн 1956 сыллаахха дылы дойду салайааччыта.

Бастакы Аан дойду сэриитигэр кыттар, билиэҥҥэ түбэһэр, Венгрия хомуньуус баартыйатыгар киирэр. 1919 с. Венгрия сэбиэскэй өрөспүүбүлүкэтэ тэриллэригэр бырабыыталыстыба саамай эдэр чилиэнэ, нарком. Аҕыйах ыйынан былааска атын дьон кэлэллэр, Ракоши подполье салайааччыларыттан биирдэстэрэ буолар. 1926 сыллаахха тутуллар, хаайыыга угуллар, үйэтин тухары хаайылларга бириигэбэрдэнэр. Өр сыл хаайыыга сытан баран Сталин көмөтүнэн босхолонор уонна Сэбиэскэй Сойууска кэлэр, онно 1940 сыллаахха саха дьахтара Феодора Корнилованы кытта билсэр, 1943 сыллаахха ыал буолаллар.

Сэрии кэнниттэн Венгрия Үлэ баартыйатын салайааччытынан буолар уонна онтон ыла 1956 сыллаахха дылы дойдуну салайар.

Ракоши бэйэтин Сталин үөрэнээччитинэн ааҕынара. Кини саҕана Венгрияҕа экономиканы национализациялааһын уонна тыа хаһаайыстыбатын кооперациялааһын барбыта.

1956 сыллаахха Хрущев XX сийиэскэ тыл этиитин кэнниттэн былаастан уһуллар, Москубаҕа кэлэр. Аҕыйах ый буолан баран Будапешка бастаанньа буолар, ону ССРС тааҥкаларынан хам баттыыр. Венгрия саҥа салалтатын баҕатын толорон Москубаттан атын сиргэ, Краснодаарга ыытыллар.

Өр сылларга көскө сылдьар кэриэтэ араас куораттарга (Краснодаар, Кыргыстаан Токмаага, Арзамаас) олорон баран Горькай куоракка 1971 сыллаахха өлөр.