Метафора

Метафора , холуйуу, холооһун – тугу эмэ туохха эмэ холуйан этии, биир сүрүн поэтическай троп тылы, тустаах суолтатыгар буолбакка, атыны холуйууга «көһөрөн» туттуу; биир барамайы атын ханан эрэ маарынныырынан солбуйан, кубулдьутан, холуйан этии. Холуйуу норуот тылын дьүһүннүүр кырааскатыгар мэлдьи дэлэй. Күнү – көрөр диибит ( харахтаахха холуйан), этиҥи – этэр диибит (тыыннаахха холуйан), сүрэҕи – төлөннөөх диибит (умайарга холуйан). Итинник бытовой «дьиэ эргин» метафоралар хас саҥардах ахсын көстөллөр.

Норуот поэзиятыгар, холобур, таабырыҥҥа холуйуу формата бэрт хойуу. «Сир анныгар итии болгуо сытар үһү» диэн эһэни таабырынныыллар. Эһэ – итии болгуо икки маарыннаһаллара диэн иккиэн суостаахтар, кутталлаахтар эрэ. «Ийэтэ иҥэрсийэн хаалбыт, оҕото ойон хаалбыт ( саа, буулдьа)» – бу эмиэ бэркэ мындырдаан, таабырын үгэһинэн, соруйан муннаран холуйуу.

Метафора айылҕаҕа, олоххо – туохха барытыгар маарыннаһар өрүттэри булан көрүүгэ төрүттэнэр. Кини икки суоллаах: судургу, боростуой метафора – биир этииттэн, биир холооһунтан оҥоһуллар (холобур, Эллэй «Таба» диэн ырыатыгар табаны «баай кыраай манньыага», «туундарам туллуга», «кыраһам көмүһэ» диэн холуйтуур); метафора иккис суола тэнийбит холуйуу диэн ааттанар. Холобур, В. Маяковскай «Хабарҕа хайдарынан» диэн сруйуутугар бэйэтин поэзиятын сэбилэммит сэрии күүһүгэр киэҥник тэнитэн холуур:

Сэрии парадын курдук

страницаларбын тэнитэн

Кэрийэн көрөбүн

строкаламмыт фронум кэккэтин.

Хоһооннорум бэлэмнэр

снаряд буолан

эстэргэ,

Кыайан-хотон

албан аакка тиксэргэ.

Поэмаларым,

сыыспат тэргэн буоланнар,

Сыалларын кыҥаан

кирийэн тураллар.

Ордук биһирэммит

сэрии сэбин

туһаайан,

Рифма

Сытыы сабылатын

өрө уунан

Ох тыл кавалериятын

Охсуһууга көтүтэн,

Кимэн-кэйэн,

кэтэн киирэргэ

бэлэм,

Бу сүүрбэ сылга

кыайыы-хотуу тутан кэлбит,

Бу ситэ толору сэбилэммит

бары сэрииби,

Бүтүн аан дойду пролетарията,

барытын,

Бүтэр тиһэх лииһигэр тиийэ

эйиэхэ аныыбын

(А. Абаҕыыныскай тылбааһа)

Сорох метафора айымньы бүтүннүүтэ буола тэнийэн, поэтическай айымньы ис хоһооно барыта улаҕалаах, хос өйдөбүллээх, метафорическай майгыннанар (М. Горькай «Буурҕаһыта», П. Ойуунускай «Тимир көлөтө», Эллэй «Кытыйата»). Метаморфическай айымньылар саха норуотун тылынан поэзиятыгар эмиэ көстөллөр («Ыарҕа ырыата», «Бөх чабычаҕын ырыата» уо.д.а.). [Г.Васильев. Русско-якутский поэтический словарь. Якутск.1976]

<nowiki>Метафора – тылы, этиини барамайдар маарыннаһыыларыгар эбэтэр тэҥнээһиҥҥэ олоҕуран көһөрөн туттуу.

Туһаныллыбыт литирэтиирэ

1)Бурцев, А.А., Федоров, И.С. Русско-якутско-английский словарь литературоведческих терминов / А.А. Бурцев, И.С. Федоров. – Якутск : Изд-во Якутского госуниверситета, 2008.142с

2)Васильев Г. Русско-якутский поэтический словарь. Якутск.1976