Мыреева Анна Николаевна

Мыреева Анна Николаевна
	Мыреева Анна Николаевна
Төрөөбүт күнэ:	22 ахсынньы 1930
Төрөөбүт сирэ:	Буйаҕа с., Алдан улууһа, Саха АССР
Өлбүт күнэ:	7 балаҕан ыйын 2012 (81 сааһыгар)
Дойдута:	ССРС → Арассыыйа
Билим эйгэтэ:	эбэҥки филологията
Үөрэммит кыһата:	Герцен аатынан Ленинградтааҕы государственнай педагогическай институт
	«Үлэ бэтэрээнэ» мэтээл

Мыреева Анна Николаевна (Мөреева Анна Никалайыпына)— тыл үөрэҕин билимин хандьыдаата, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын иһинэн тыл политикатыгар Түмсүү чилиэнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ытык кырдьаҕастарын Түмсүүтүн чилиэнэ.

Бикипиэдьийэҕэ маннык араспаанньалаах дьон туһунан ыстатыйалар бааллар, көр Мыреев.

Олоҕун олуктара

1930 сыллаахха ахсынньы 22 күнүгэр Саха АССР Алдан улууһугар Буйаҕа сэлиэнньэтигэр төрөөбүт.
1955 с. — Герцен аатынан Ленинградтааҕы государственнай педагогическай институту бүтэрбит.
1955 с. — Алдан оройуонун Чагда орто оскуолатыгар нуучча тылын учууталынан үлэлээбит.
1957 сылтан — тыл, литература уонна искусство Институтугар старшай лаборант.
1968—1971 сс. — тыл салаатын младшай научнай үлэһитэ.
1970 с. — тыл үөрэҕин билимнэрин кандидатыгар «Учурский и томмотский говоры эвенкийского языка» тиэмэҕэ диссертациятын көмүскээбит.
1971—1986 сс. — ТЛИ Институтугар хотугу филология салаатын сэбиэдиссэйэ.
1986—1990 сс. — старшай научнай үлэһит.
1991—2001 сс. — аҕыйах ахсааннаах Хотугу омуктар кыһалҕаларын үөрэтэр Институт эбээн филологиятыгар салаатын сэбиэдиссэйэ.
2001 сылтан — тунгус-маньчжур филологиятын ведущай научнай үлэһитэ.

А. Н. Мыреева — эбээн филологиятыгар идэтийбит чинчийээччи, 30-н тахса научнай үлэ ааптара; биллиилээх тылбаасчыт, эбээн тылыгар А. С. Пушкин айымньыларын тылбаастаабыт, ону таһынан эбээн фольклорун саха уонна нуучча тылынан тылбаастаан, Россияҕа, Швецияҕа, Германияҕа, Италияҕа бэчээттэппит.

Эбэҥки оскуолаларыгар анаан эбэҥкилэр үгэстэрин (оонньууларын, аһылыктарын) үөрэтэр кинигэлэри суруйбут, эбэҥки ырыаларын хомуурунньугун бэлэмнээбит.

А. Н. Мыреева үгүс сыралаах үлэтэ эбэҥки тылын, фольклорун, культуратын, олоҕун сиэрин-туомун, үгэстэрин харыстааһыҥҥа, сөргүтүүгэ уонна сайыннарыыга анаммыт.

2012 сыл балаҕан ыйын 7 күнүгэр өлбүтэ.

Сүрүн үлэлэрэ

«Очерки говоров токкинских и томмотских эвенков» (М., 1962) — в соавт. с А. В. Романовой, монография.
«Диалектологический словарь эвенкийского языка: По материалам говоров эвенков Якутии» (М. 1968) — монография.
«Фольклор эвенков Якутии» (М., 1971) — монография.
«Взаимовлияние эвенкийского и якутского языков» (М., 1975; в соавт. с А. В. Романовой и П. П. Барашковым) — монография.
«Лексика эвенкийского языка (растительный и животный мир)» (Новосибирск, 2001).
«Эвенкийские героические сказания» 60-томного всероссийского академического издательского проекта «Памятники фольклора народов Сибири и Дальнего Востока» (Новосибирск, 1990).
«Русско-эвенкийского разговорника» (Я.,1992).
«Эвенкийско-русский словарь для начинающих» (Якутск, 2000).
Большой академический «Эвенкийско-русский словарь» (Новосибирск, 2004).

Ыстатыйалар

«К вопросу о глагольных видах эвенкийского языка» (Ученые записки ИЯЛИ, 1964).
«Заимствования из якутского языка в говоре учурских эвенков» (Там же).
«О запевах эвенкийских сказаний» (Якутск, 1980).

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

«Бочуот Бэлиэтэ» уордьан
ССРС билимҥэ академиятын Сибиирдээҕи салаатын үтүөлээх бэтэрээнэ
Саха Республикатын үтүөлээх учуутала
Российскай Федерация билимҥэ уонна техникаҕа Государственнай бириэмийэтин 2001 сыллааҕы лауреата^[1]
Г. М. Василевич аатынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин бириэмийэтин лауреата^[2] (2009)
«Үлэ бэтэрээнэ» мэтээл

А. Н. Мыреева туһунан

Вагнер Н. Обязательно // «Нева».— 1970. — № 8.— С.6 — 12.
Васильев В. Кини олоҕун кэпсээнэ (рассказ о ее жизни) // «Кыым». — 1977.— От ыйын 24 к.
Игнатьев В. Булчут эбэҥки кыыhын үөрүүтэ (Радость дочери эвенкийского охотника) //«Бэлэм буол» — 1979. — Кулун тутар 8 к.
Марфусалова В. Уберечь от забвения //«Якутия». — 1992. — 5 марта.
Кэптукэ Г. Родившись с утренней зарей //«Якутия». — 2000. — 28 декабря.

Быһаарыылар

Сигэлэр

Биобиблиографический справочник Архыыптаммыт 2016, Кулун тутар 4 күнүгэр.

[1] Указ Президента Российской Федерации от 5 августа 2002 года № 831 «О присуждении Государственных премий Российской Федерации 2001 года в области науки и техники»

[2] Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия): Лауреаты премий Архыыптаммыт 2013, Алтынньы 11 күнүгэр.

[1]

[2]