Никифоров Дмитрий Михайлович (Дабайааҥкы)

Дмитрий Михайлович Никифоров — Дабайааҥкы (30.10.1883—1965) — «Саха саҥата» сурунаал бастакы эрэдээктэрэ, сахалартан бастакы анал үөрэхтээх муосчут.

Никифоров Дмитрий Михайлович

Олоҕун олуктара

Кини 1883 сыллаахха алтынньы 30 күнүгэр Бороҕон улууһун I Лөгөй нэһилиэгэр Михаил Семенович уонна Мария Софроновна Никифоровтар дьиэ кэргэҥҥэ Арыылаах алааска төрөөбүтэ. Аҕата уолун үчүгэй киһи тахсыыһы диэн сылыктыы көрөн 1896 сыллаахха Бээрийэҕэ сыаркап приходун оскуолатыгар үөрэттэрэ биэрэр. Мүрү сыаркабын приходун оскуолатыгар эмиэ үөрэммит. 21 сааһыгар 1902 сыллаахха таайын Охлопков Николай Кузьмиһы батыһан Дьокуускайга барсар. Болуотунньуктаабыта. Миссионерскай оскуолаҕа оһох оттооччунан үлэлии сырыттаҕына нууччалыы ааҕарын билэннэр үөрэн диэннэр 1907 сыллаахха ол оскуолаҕа үөрэххэ киирбит.

1909 сыллаахха Саха уобалаһын губернатора Иван Иванович Крафт соҕуруу үс киһини муоска үөрэттэрэргэ миэстэ ылбытын истэн приемҥа сылдьан үөрэнэ барарга көҥүл ылбыт. Ол курдук үһүө буолан (Никифоров, А.И. Говоров, К.И.Неустроев) Москуба анныгар (Сергиев — Посад) үөрэнэ бараллар. 1909—1911 сылларга муос — мас ууһа И. С. Хрустачев (Хрусталев?) мастарыскыайыгар дьарыктаналлар. Ити сылларга 70 оҥоһугу муостан кыһан оҥорор, дойдутугар кэлэн Ем. Ярославскай аатынан уобаластааҕы музейга туттарбыт.

1912 сыллаахха Сахалар I сийиэстэригэр Бороҕон улууһуттан сөбүлэһэр куоластаах дэлэгээтинэн талыллар. Ити сыл 5 киһилээх уустар артыалларын тэрийэр. 1912-1914 сс. сэлии муоһуттан араас оҥоһуктары оҥорор бэйэтэ бас билэр мастарыскыайданар. Арассыыйаҕа муоһунан дьарык сайдыбатах дойдута эбит диэн Японияҕа үөрэтэ ыыталларыгар көрдөһөн сайабылыанньа суруйар. 1917 сыллаахха Дьоппуоҥҥа үөрэнэ барар. Өрөбөлүүссүйэ буолбутун иһин Токио куоракка биир ый сылдьан баран дойдутугар төннүбүтэ. Дьокуускайга «Муосчут» диэн артыал тэрийэр. Дойдутугар салгыы ситиһиилээхтик үлэлээн араас таһымнаах быыстапкаларга кыттар. 1921 с. «Кустпром» быыстапкатыгар бириэмийэлэнэр. 1925 сыллаахха артыал сабыллар, ол гынан баран кини салгыы муосчуттуур. 1932, 1937, 1941, 1944 сс. тэриллибит быыстапкаларга ситиһиилээхтик кыттар.

1930—1933 сыллардаахха Уус-Алдан толорута суох орто оскуолатыгар үлэ учуутала.

1938 сыллаахха дьоппуон үспүйүөнэ диэн уорбаланан хаайылла сылдьыбыта.

1939 с. — ССРС худуоһунньуктарын холбоһуктарыгар киирэр. 1940 сыллаахтан Дьокуускайга Ярославскай аатынан кыраайы үөрэтэр музейга үлэлиир.

1965 сыллаахха өлбүтэ.

Айымньылара

• Кулаковскай А. Е. үбүлүөйүгэр 6 предметтаах суруксут прибора.
• 4 комплект орнаменнаах саха саахымата.
• «Саха АССР 10 сыла», «Саха АССР 15 сыла» үбүлүөйдээх быыстапкаларга кыттар.
• 1926 сыллаахха кини үлэлэрэ «200 лет Академии наук СССР» быыстапкаҕа кытталлар.

Ылыллыбыт сирэ

• СӨ былаас органнарын официал саайта