Оҕо, ийэ олохторун туһугар туруулаһааччылар

Киириитэ

Аныгы үйэҕэ медицина өҥөтүнэн туһамматах киһи диэн суоҕа буолуо... Арассыыйа үрдүнэн бэс ыйын үһүс баскыһыанньата, үгэс быһыытынан, Медицина үлэһиттэрин күнэ. Онон, быйыл бэс ыйын 21 күнүгэр Дойду үрдүнэн үрүҥ халааттаах аанньаллар анал бырааһынньыктарын бэлиэтиэхтэрэ. Хас биирдии киһи уһун дьоллоох олоҕу олоруон баҕарар. Чэгиэн-чэбдик олоҕу олорорго кытаанах доруобуйа наада. Үрүҥ халааттаах аанньалларга биһиги саамай күндүбүтүн – бэйэбит уонна чугас дьоммут доруобуйатын эрэнэбит. Үрүҥ халааттаах аанньал… кини кимий? Кини – хас биирдии ыарыһахха истиҥ сыһыаннаах, киэҥ билиилээх, сатабыллаах, идэтигэр бэриниилээх, дьону-сэргэни араас ыарыыттан, сороҕор өлөр өлүүттэн быыhыыр ыраас ыра санаалаах киһи… Медицина үлэһиттэрин күнэ 1980 сыллаахха СССР Үрдүкү Сэбиэтин ыйааҕынан олохтоммута. Бу күн быраастар эрэ буолбакка, медицина эйгэтигэр үлэлиир бары дьон идэтийбит бырааһынньыктара. Перинатальнай киин —ыарахан, төрүүр дьахталларга уонна саҥа төрөөбүт оҕолорго медицинскэй көмөнү оҥорор үрдүкү сүһүөх тэрилтэ. Бу киин араас куттал үөскүүр түбэлтэлэригэр көмөҕө кэлэр, медицина аныгы саҥа технологияларын туһанар.

Перинатальнай киин үлэһиттэрэ

МНК перинатальнай киинэ былырыын 15 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтээбитэ. Киин дириэктэринэн өр сылларга Дмитриевна ФИЛИППОВА бэриниилээхтик үлэлээбитэ. Роза Дмитриевна — билигин ХИФУ Медицинскэй институтугар акушерство уонна гинекология кафедратын сэбиэдиссэйэ. Бүгүҥҥү күҥҥэ перинатальнай киин дириэктэрэ – сатабыллаах салайааччы Наталья Юрьевна БАДМАЖАПОВА. Дириэктэри акушерство уонна гинекология салаатыгар солбуйааччы – Ольга Михайловна КОЛЕСОВА. Неонатальнай блок начальнига – Радомир Иванович АЛЕКСАНДРОВ. Перинатальнай киин сүрүн уратыта – неонатальнай блок иһинэн кэмиттэн эрдэ төрөөбүт оҕолору (1,5 кг кыра ыйааһыннаах) көрөр-истэр анал салаа баар. Киин састаабыгар барыта 16 алын сүһүөх салаалардаах. Ол иһигэр дьахтар консультацията, киһи репродукциятын консультацията, медико-генетическэй консультация, оҕолонор салаа, саҥа төрөөбүт оҕолор салаалара, араас ыарыылаах эбэтэр ситэ сайдыбатах уу кыһыл оҕолору көрөр салаа, эпэрээссийэлиир блок, уу кыһыл оҕолорго аналлаах инфекционнай салаа, неонатальнай блок, гипербарическай оксигенация салаата уо.д.а. Перинатальнай киин бары үлэһиттэрэ ыарахан дьахталларга, оҕоломмут ийэлэргэ уонна уу кыһыл оҕолорго суһал уонна былааннаммыт медицина көмөтүн оҥороллор.

Медицина сайдыыта

Медицина сайдан истэҕин аайы, уу кыһыл оҕо өлүүтэ суоҕун кэриэтэ буолла. Оннооҕор 22 нэдиэлэлээх 500 граммнаах оҕону перинатальнай кииҥҥэ бэйэбит быраастарбыт быыһыыр кыахтаахтар. Хас биирдии ситэ сайдыбакка төрөөбүт оҕо доруобуйата төһө да ыарахан туруктааҕын иһин, үрүҥ халааттаах аанньаларбыт оҕо олоҕун быыһаан, күн сирин көрдөрөллөрө сүҥкэн эппиэтинэстээх үтүө дьыала. Иринньэх эбэтэр ыарыһах оҕолору төрөтөн баран, патологиялаах эбэтэр ситэ сайдыбатах уу кыһыл оҕолору көрөр, ону таһынан инфекционнай салааларга көһөрөллөр. Олох ыарахан туруктаах оҕолору реанимация салаатыгар ыыталлар эбит. Саҥа төрөөбүт оҕолор реанимацияларыгар билиҥҥитэ 9 эрэ куойка-миэстэ баар. Ыарыһах төрөөбүт оҕо диагноһын суһаллык быһаара охсон оҕо олоҕун быыһыыллар, оҕо киһи тэҥинэн олорор кыахтанар. Ону таһынан бу кииҥҥэ анал оборудование көмөтүнэн кыайан төрөөбөт дьахтарга оҕону үөскэтии (ЭКО) оҥоһуллар.

Доруобуйаны көрүнүү

Биллэрин курдук, кэнники кэмҥэ иринньэх уонна ыарыһах оҕо төрүүрэ олус элбээтэ. Онуоха үчүгэй усулуобуйалаах төрөтөр дьиэ улуус аайы суоҕа дьону атахтыыр. Өскөтүн дьахтар ыарахан сылдьар кэмигэр ханнык эмэ ыарыынан ыалдьар, патологиялаах буоллаҕына, олорор сириттэн тутулуга суох, өрөспүүбүлүкэ бары муннугуттан, Дьокуускай куоракка перинатальнай кииҥҥэ кэлэн оҕолонор. Манна сылга 5 тыһ. кэриҥэ дьахтар төрүүр эбит. Онон бу киин үлэтин-хамнаһын сүрүн сыала – ийэҕэ куттал суох буолуутун хааччыйыы уонна оҕо өлүүтүн аҕыйатыы. Хомойуох иһин, аныгы үйэҕэ дьахталлары ыарыы араас көрүҥэ буулуур. Ол курдук, төрүөхтээх кэмин иннинэ эрдэ төрөөһүн, хаан барыыта, гестоз, сыстыганнаах ыарыылар. Быраастар этэллэринэн, дьахтар оҕолонорго саамай сөптөөх сааһа – 25-30 саас. 35 саас кэнниттэн доруобай дьахтар олох аҕыйах буолар эбит. Хомойуох иһин, нэһилиэнньэ билигин да доруобуйатын көрүнэргэ үөрэнэ илик. Хат буоларга сыл инниттэн бэлэмнэнии үлэтин ыытар ордук. Төрөппүттэр иккиэн чөл олоҕу тутуһан, доруобуйаларын чэбдигирдэн, наадалаах битэмииннэри, минераллары иһэн баран биирдэ оҕо үөскэтэргэ быһаарыныахтаахтар.

Медицинабыт саҥа таһымҥа таҕыста

• Аныгы медицина ирдэбиллэригэр толору эппиэттиир МНК перинатальнай киинэ биһиэхэ баар буолан, медицинабыт саҥа таһымҥа тахсар, балысханнык сайдар. Онон Саха сиригэр медицина олоҕу кытта тэҥҥэ хардыылаан сайдар. Киһи олоҕун быыһыыр үрүҥ халааттаах аанньаллар баалларын тухары сырдыкка, кэрэҕэ эрэ эрэнэбит! Санатан суруйар эбит буоллахха, 2016 сыллаахха ыам ыйыгар 130 куойкалаах саҥа перинатальнай киин үлэҕэ киирэрэ күүтүллэр. Доруобуйа харыстабылын саҥардыы программатын чэрчитинэн бу киин бастакы сыбаайата ахсынньы 2 күнүгэр Куораттааҕы клиническэй балыыһа сиригэр-уотугар үөрүүлээх быһыыга-майгыга түһэриллибитэ.

Сигэлэр

• источник газета Архыыптаммыт 2019, Бэс ыйын 22 күнүгэр.

Ил тумэн парламентская газета от 19.12.2018 г.