Песо

Пе́со (исп. peso — чопчу тылбааһа «ыйааһын», лат. pensum пенсум — «ыйааһыннаммыт») — Испания уонна кини колонияларын орто үйэтинээҕи үрүҥ көмүс манньыата, ону таһынан — кэккэ дойдулар (Испания урукку колонияларын) харчылара: Аргентина, Доминикан Республиката, Колумбия, Куба, Мексика, Филиппины, Чили, Уругвай. Ааспыт кэмнэр харчылара: Боливия (1963—1987), Гватемала (1925 cыл иннинээҕи), Гвинея-Бисау (1997 сыл иннинээҕи), Гондурас (1926 сыл иннинээҕи), Коста-Рика (1897 сыл иннинээҕи), Никарагуа (1912 сыл иннинээҕи), Парагвай (1943 сыл иннинээҕи), Сальвадор (1925 сыл иннинээҕи).

     Песоны туттар дойдулар.      Урукку кэмҥэ песоны тутта сылдьыбыт дойдулар.

Үксүн 1 песо = 100 сентавоҕа тэҥнэһэр, Уругвайга уонна Чилигэ 100 сентесимо, Филиппиныга (1967 сылтан) — 100 сентимо. Итини кытта мараведи диэн бытархай манньыат баара, 1/700 песоҕа (эбэтэр кастельяноҕа) тэҥнэһэр.

История

Песо — үрүҥ көмүс манньыат, бастаан 1497 сыллаахха быһыллыбыта, талеры батыһан уонна кини иннинээҕи кастельяно оннугар. XIX үйэҕэ дылы Латинскай Америкаҕа 8 реалга тэҥнэһэрэ. XVI үйэҕэ песоны балысханнык 11 манньыат оҥорор сирдэргэ Америка рудниктарыттан хостонор үрүҥ көмүһүнэн таптайбыттар. 1537—1888 сылларга 3 млрд ордук мексиканскай песоны оҥорбуттар, онтон сорҕото Европа манньыат оҥорор сирдэригэр матырыйаал буолбут. Песо бүттүүн Америкаҕа сүрүн харчы буолбута, Хоту Америкаҕа — испанскай (мексиканскай) доллар уонна Америка долларын холуйуу быһыытынан, Бразилияҕа — патакан быһыытынан. 1868 сыллаахха Испанияҕа песо песетанан солбуллубута.

Патака Макао, бэлиэтэ (圓) — португал тыллаах Макао харчыта, песоны кытта тэҥ суолталаах.

Песоны туһанар дойдулар

Билиҥҥи кэмҥэ туһанар дойдулар

Дойдулар	Валюта	ISO 4217 код
Аргентина Аргентина	Аргентина песота	ARS
Чиили Чиили	Чили песота	CLP
Колумбия Колумбия	Колумбия песота	COP
Кууба (дойду) Кууба (дойду)	Куба песота	CUP
Доминикан Республиката	Доминикан песота	DOP
Миэксикэ Миэксикэ	Мексика песота	MXN
Филиппины	Филиппины песота	PHP
Уругвай	Уругвай песота	UYU

Урукку кэмҥэ туһаммыт дойдулар

Дойду	Солбуллуута	Солбуллубут сыла
Боливия Боливия	Боливиано	1864
Коста Рика Коста Рика	Коста-Рика коло́на	1896
Эквадор	Эквадор сукрета	1884
Экваториальнай Гвинея	Эквеле, Экваториальнай Гвинея	1975
Эл Салвадор Эл Салвадор	Сальвадор коло́на	1892
Гватемала	Кетсал, Гватемала	1925
Гвинея-Бисау	West African CFA franc	1997
Гондурас	Гондурас лемпи́рата	1931
Никарагуа Никарагуа	Никарагуа ко́рдобата	1912
Парагвай	Парагвай гуаранита	1943
Перу Перу	Соль, Перу	1863
Венесуэла Венесуэла	Venezuelan venezolano	1872
Испания Испания	Euro	2002

Сигэлэр

• Фотографии монет исторических и современных Песо разных стран Архыыптаммыт 2020, От ыйын 8 күнүгэр.