Попов Иван Васильевич

Попов Иван Васильевич (07.05.1874—1945) — Саха АССР норуодунай худуоһунньуга, саха бастакы идэтийбит живописеһа.

Олоҕун олуктара

1874 с. ыам ыйын 7 күнүгэр Боотуруус улууһун Чөркөөҕөр олохтоох аҕабыт дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Сахалар быыстарыгар улааппыт буолан, саха тылын төрөөбүт тылын курдук билбитэ. Уруһуйдьут идэтин Петербурга аатырбыт передвижник-худуоһунньук А. В. Маковскай чааһынай студиятыгар ылбыта (1903—1905; 1912—1913). Эбии «Общество поощрения художеств» оскуолатыгар дьарыктаммыта (1903—1904).

Дьиэ кэргэнэ, аймахтара

4 оҕолоох:

• Иван Попов — уола, худуоһунньук, муосчут, скульптор.
• Гаврил Попоd — худуоһунньук
• Василий Попов — инженер
• Елена — кыыһа

Петров Г. Г. — сиэнэ, худуоһунньук, Нам художественнай оскуолатын преподавателэ

Айар үлэтэ

Саха оһуорун (орнаменын) бастакы идэтийбит чинчийээччитинэн ааҕыллар. 1938 сыллаахха сэбиэскэй символикаҕа сахалыы матыыптары киллэрэн саҥа орнаментальнай композициялары оҥорор («Сиэрпэлээх Балта», «Кыһыл Сулус», «Бүппэт сурааһынтан турар орнамент»). Худуоһунньук айымньыларын ботуччу аҥарын таҥара күлүктэрэ, аан дойду аатырбыт худуоһунньуктарын хартыыналарын хатылааһын уонна духуобунай үлэлэринэн биллибит дьон мэтириэттэрин ойуулааһын буолар («Мадонна Литта» Леонардо да Винчи, 1904; «Спас Нерукотворный», 1900-с сс.; «Протоиерей Д. В.Хитров мэтириэтэ», 1900-с сс.; «Димитриан Попов мэтириэтэ», 1933 с. дылы).
Саха омугун духуобунай культуратыгар эмиэ элбэх айымньылардаах («Араҥас», 1920; «Саха балаҕанын иһэ», 1920-с сс.; «Ойуун», 1926; «Кэрэх», 1926 о. д. а.).
«XVII үйэ бүтэһигинээҕи Дьокуускай» диэн саха искусствотыгар аан бастакы историко-архитектурнай пейзаж (1928) кини классиката буолбута.
Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр Иван Васильевич «Хохочой» уонна «Зверство белобандитов» диэн Саха Сиригэр гражданскай сэрии быһылааннарын көрдөрөр улахан хартыыналары суруйбута. Ону тэҥэ санаммыт улахан болотуналарын эскизтарын суруйар: «Богатыри», «Манчары», «Орджоникидзе в Якутии», «Бойцы Красной Армии», «Герой Социалистического труда», «Ковер тайги» о. д. а. 1945 сыл тохсунньутугар Саха АССР норуодунай худуоһунньугун аата иҥэриллибитэ.

И. В. Попов кыраайы үөрэтээччи быһыытынан эмиэ биллибитэ.

Хартыыналара

Умнаһыт оҕонньор (1935)
Оскуоланы тутуу (1936)
Үөһээ Дьааҥы сиһин үрдүнэн дирижабльлар (1936)
Тайҕа көбүөрэ (этюдтар, 1932)
Хотугу колхуостар оҕуруоттарын аһа (1938)
Бастакы тыраахтыр (1930-с сс.)
Электропочтовай сибээс (1930-с сс.)
Көмүс мас (1914)
Дьахтар мэтириэтэ (1915)
Ытык Күөл таҥаратын дьиэтэ (1930 сс.)
Хохочой (1944)
Ньирэй (1926)
Олоҥхоһут Табаахырап мэтириэтэ (1930)

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

• Саха АССР норуодунай худуоһунньуга (1945, тохсунньу)

Өссө маны көр

Саха норуодунай худуоһунньуктарын тиһигэ

Сигэлэр

• Sakha Open World:Иван Васильевич Попов — первый профессиональный художник-этнограф Архыыптаммыт 2019, Сэтинньи 19 күнүгэр.
• История Якутска:Якутская живопись