Российскай-Американскай компания

Российскай-Американскай компания диэн бастаан чааһынай атыы-эргиэн тэрилтэтин быһыытынан 1799 сыллаахха Иркутскай атыыһыта Шелихов Григорий Иванович көҕүлээһининэн тэриллибитэ.

Кини өлбүтүн кэннэ, 1801 сылтан, Санкт-Петербургтан быһаччы дьаһаллар буолбута. Россия очолорго баһылаабыт Тиихэй акыйаан хоту өттүн, Америка хотугулуу-илиҥҥи территориятын Алясканы, Курильскай, Берингов, Алеутскай, Ситха арыыларыгар атыыны-эргиэни эрэ буолбакка, аан дойду устун экспедициялары тэрийээһин, саҥа сирдэргэ дьону олохсутааһын этэ. Хампаанньа бэйэтэ хараабыллардаах, сир-сир аайы факториялардаах, элбэх ахсааннаах үлэһиттэрдээх этэ. Олохтоох нэһилиэнньэттэн уонна атын да дьону үлэҕэ наймылаһара. Хампаанньа акционердарын иһигэр былаас чиновниктара, дворянскай элита, ыраахтааҕы бэйэтэ кытта акциялаах этэ.

1802 сыллаахха хампаанньа баһылыгынан Каргополь куорат аатырбыт атыыһыта Александр Андреевич Баранов анаммыта. Баранов көҕүлээһининэн 1812 сыллаахха Америка саамай соҕуруу уһугар Форт-Росс кириэппэс тутуллубута.1840-с сыллар ортолоруттан РАК государственнай аҥардаах тэрилтэҕэ кубулуйбута. 1867 сыллаахха Россия Алясканы Америкаҕа атыылаабытыттан сылтаан, хампаанньа 1868 сыллаахха сабыллыбыта.