Саввинов Михаил Петрович

                                                       Саввинов Михаил Петрович
  Мин, Саввинов Прокопий Иннокентьевич, уруккута I Лүүчүн төрүт олохтооҕо, билигин Мукучуга олорор, 1929 сыллаахха төрөөбүт киhи, сэрии сылларыгар ийэм бырааттара армияҕа барбыттарын туhунан, Кыайыы 65 сыла туоларынан сибээстээн ахтыы суруйарга сананным.
  Мин ийэм бырааттара, үс уол – Мэхээлэ, Бүөтүр, Киргиэлэй Саабынаптар оччотооҕута кыра холкуостан – Кыhыл Арыылаахтан 1942 сыл бэс ыйыгар армияҕа ыҥырыллыбыттара. Мин оччолорго бэйэм нэhилиэгим оскуолатын 4 кылааhын бүтэрбит уол этим.
  Улаханнара Мэхээлэ отой үөрэҕэ суоҕа, оттон иккис уол Бүөтүр кыратык латыынныы суруйар, ааҕар кыра үөрэхтээҕэ. Бэйэтин учаастагар хонуу биригэдьииринэн үлэлии сылдьан армияҕа ыҥырыллыбыта. Үhүс уол Григорий оччотооҕута 7 кылаас үөрэхтээҕэ, нэhилиэгэр сэбиэт сэкэрэтээринэн үлэлии сылдьан барбыта.
  Армияҕа сылдьан үөрэхтээхтэр Бүөтүр уонна Киргиэлэй хастыы да ый буола-буола манна кэллибит, онно тиийдибит диэн дэҥ-дэҥ суруктара кэлэрэ, оттон Мэхээлэттэн туох да иhиллибэт этэ. 1943 сыл бүтүүтүн диэки Бүөтүртэн бүтүгэс суругун туппуппут, Белоруссия диэки кытаанах кыргыhыыга киирээри бэлэмнэнэ сылдьарын суруйбут этэ. Онтон ыла Бүөтүртэн сурук суох, «хара» да суруга кэлбэтэҕэ, түмүгэр «сураҕа суох сүппүтүнэн» ааҕыллыбыта. Григорий 1945 сыл сааhыгар Германия границатыгар киирэн сэриилэhэ сылдьабыт диэн суруга кэлбитэ, онтон уhаабакка өлбүтүн туhунан «хара» суруга кэлбитэ.
  Мин 1942 сыл күhүнүгэр ыаллыы сытар Мукучу нэhилиэгин 7 кылаастаах оскуолатын 5-с кылааhыгар үөрэнэ тиийбитим. Тулаайах буоламмын 1-кы кылаастан 7-с кылааhы бүтэриэхпэр диэри интернакка олорон үөрэммитим. Таайым Мэхээлэ туhунан 1942 сыл бүтүүтэ Сталинград оборонатыгар кыргыhа сылдьар диэн быстах биллэрии кэлбитэ. Мин 6-с кылааска 1943-1944 сс. үөрэх дьылыгар, ол аата 1943 сыл бүтүүтэ, таайым Мэхээлэ армияттан аҥаар атаҕа суох буолан холкуоhугар кэлбит диэн сураҕы истибитим. Саҥа дьыллааҕы сынньалаҥҥа сөп түбэhиннэрэн, ийэм оччолорго холкуоhугар ыанньыксыттыыра, ферма уопсайыгар тиийбитим, кырдьык, таайым баттыктаах тайаҕынан көмөлөhүннэрэн хаамар, аҥаар атаҕа тимир эбит. Үөрүү-көтүү диэн туохтаах буолуой, ыаллыы үс нэhилиэккэ, 1-кы, 2-с Лүүчүннэргэ уонна Мукучу нэhилиэгэр, төhө да аҥаар атаҕа суох буоллар, сэрииттэн тыыннаах эргиллибит оччолорго бастакы бойобуой саллаат буолуохтаах. Сэрии бириэмэтигэр дьон эдэр, кыанар өттө армияҕа бараннар холкуос сүөhүтүн үлэтин оҕонньор, эмээхсин, оҕо-дьахтар улэлээн олорор кэмэ этэ. Онон Мэхээлэни уhаппакка холкуос кыладыапсыгын дуоhунаhыгар үлэҕэ киллэрбиттэрэ. Бу даҕаны улахан эппиэттээх үлэ этэ. Сааскы ыhыы сиэмэтин уонна ыhыы хортуоскатын көрүү-харайыы, ыраастатыы. Кыра да буоллар холкуостаахтар көлөhүннэрин күнүгэр түҥэтиллэр бородуукта араас көрүҥүн учуота, харайыыта барыта киниттэн ирдэнэрэ. Бу дуоhунаhын Мэхээлэ сэрии бүтүөр диэри икки сыл кэриҥэ эҥкилэ суох чиэhинэйдик толорбута.
  Сэрии бүтэн тыыннаах ордубуттар кэлитэлээн барбыттара. Сэриигэ кыайыылаах  тахсыбыт норуот ааспыт ыар сүтүктэрин оhорунан эйэлээх олоххо куускэ туруммута...

                                                      Бу ахтыыны суруйааччы Мэхээлэ бараата,
                                                      тыыл, улэ ветерана, 80 саастаах 
                                                      Саввинов Прокопий Иннокентьевич