Салда күөл

Салда күөл (туур. Salda Golu) - кратертан үөскээбит күөл, Турция соҕуруулуу-арҕаа өттүгэр, Ешилова уонна иль Бурдур оройуонарын кыраныыссатыгар баар күөл. Күөл ньуурун иэнэ - 45 кб.км. Күөл уһуна - 8 км. Күөл кэтитэ - 8 км. Муора таһымыттан үрдүгэ - 1165 м. Күөл дириҥэ - 200 м.тиийэр. Карбонатнай боруодаларынан баай, түөрт чыпчааллара үрдүүр сирдэринэн1400 м. тиийэр хайалар күөлү төгүрүктүү тураллар. Хайалары,бэс ойуурдар бүрүйэ үүммүттэр. Кытылларыгар, тростниктар уонна араас ууүүнээйилэрэ үүнэллэр. Оройуон киинэ Ешильова, Салда уонна Донбаба дэриэбинэлэр бааллар. Күөл уутун ылар бассейынын иэнэ - 147,6 кб.км. Сылга, ортотунан, 435 мм сөҥүү түһэр. Салды күөл уутун водороднай көрдөрүүтэ 8-тан 10 диэри уларыйар. Күөлгэ, хоту уонна арҕаа өттүттэн икки үрэх уута киирэр. Хотугулуу-илин кытыла ойуурдаах. Күөлтэн арҕаа диэки Салда дэриэбинэ, соҕуруулуу-илин диэки Ешильова куорат тураллар. Күөлгэ, ордук, уутугар гидромагнезитовай минерал баарыттан сылтаан элбэх турист сылдьар. Ол минерал, тирии сорох ыарыыларын эмтиир диэн сабаҕалыыллар. Күөлгэ балык арааһа уонна күөл аттыгар араас чыычаахтар, дьиикэй кустар, ойууругар - кабааннар, саһыллар, куобахтар үөскүүллэр. Үрүҥ кумахтаах пляжтара, дьэҥкир уута, үрүҥ өҥнөөх сэттэ арыылара күөлү өссө, тупсаран биэрэллэр. Салда күөл, былыргы строматолитовай водоросль үүнэр аҕыйах күөллэртэн биирдэстэрэ буолар. Күөл уутугар кальций уонна магний аһыы туустара элбэх.Күөл үрүҥ кумахтаах кытыллара, үрүҥ өҥнөөх арыылара, уутун састаабыгар гидромагнезит диэн ааттаах минерал баарыттан дииллэр. Уута питательнай бэссэстибэлэринэн дьадьаҥытын, водоросль аҕыйахтык үүнэрэ туоһулуур. Салда күөл грунт уутун уонна сир аннынааҕы уулары ылар буолан, иэнин кээмэйэ сөҥүү төһө түһэриттэн тутулуктанар. Сүрүн салаалара - Салда(Каракова), Доганбаба, Дог үрэхтэр. Кэнники 20 сылга күөл уута аҕыйаан, 4 м.түспүт. Салда күөл уонна кини тулата, бастакы истиэпэннээх харыстанар айылҕа оройуонугар киирэллэр. https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%B0_(%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%BE) https://meladan.livejournal.com/625360.html