Саха тылын диалектара, Саха тыла үс салааҕа хайдар: Илиҥҥи саха тыла, Арҕааҥҥы саха тыла уонна долгаан тыла.

Илиҥҥи саха тыла

уларыт

Илиҥҥи саха тыла илиҥҥи Саха Сирин улуустарыгар тарҕаммыт, Өлүөнэ өрүс илиҥҥи биэрэгиттэн саҕалаан. Саҥарааччылар ахсааннара - 270 тыһ курдук

Арҕааҥҥы саха тыла

уларыт

Өлүөнэ өрүс арҕаа биэрэгиттэн саҕалаан тарҕаммыт. Уопсай саҥарааччылар ахсааннара 220 тыһ курдук.

Долгаан тыла

уларыт

Саха тылын саамай ураты диалега, туспа тыл курдук буолар

Уопсай

уларыт

Илиҥҥи саха тыла уонна Арҕааҥҥы саха тыла уратыта суоҕун кэриэтэ, ол эрэн Арҕааҥҥы саха тылыгар "ыллаан" саҥарааһын баар, ол иһин Арҕааҥҥы улуус олохтоохторо Илиҥҥи улуус дьоннорун "гуруубайдык" саҥараллар диэн санараллар.