Эйзенштейн Сергей Михайлович
Эйзенштейн Сергей Михайлович (1898 сыл, тохсунньу 22 (10), Рига — 1948, олунньу 11, Москуба) — сэбиэскэй тыйаатыр уонна киинэ режиссера, худуоһунньук, сценарист, дьоҕуру чинчийээччи, педагог. РСФСР дьоҕурун үтүөлээх үлэһитэ (1935 сыл).
ВГИК бэрэпиэссэрэ. Дьоҕур үөрэҕин дуоктара (1939 сыл), кинематограф түөрүйэтин чинчийээччитэ.
1925 сыллаахха тахсыбыт "Броненосец «Потёмкин»" («1905 год») диэн аатырбыт саҥата суох киинэтэ үһүс этэ. Ол кэнниттэн "Октябрь" диэн киинэтин 1927 сыллаахха уһулбута. Бу Владимир Ленин ойуута уус-уран киинэҕэ аан бастаан тахсыыта этэ. Кэлин "Бежин луг" диэн кулаактааһын туһунан киинэтин цензура аһарбатаҕа, онон түмүктэммэккэ бу киинэ суох буолбута. Ол кэнниттэн уһулбут "Александр Невскэй" диэн киинэтэ хайҕаммыта, бу үлэтин иһин дуоктар билимдьит таһымын иҥэрбиттэрэ уонна 1941 сыллаахха Сталин I таһымнаах бириэмийэтин туттарбыттара. Режиссер быһыытынан 23 киинэни устубута ("Иван Грознай" 3 сиэрийэтин тус туһунан киинэлэр курдук аахтахха).
1948 сылга Москваҕа «Цветовое кино» диэн ыстатыйатын суруйа олорон сүрэҕэ тохтоон өлбүтэ. Москва Новодевичье көмүргэнигэр көмүллүбүтэ.
Фильмографията
уларыт- 1923 - Дневник Глумова (Глумов күннүгэ, кылгас киинэ)
- 1925 - Стачка (Түксү)
- 1925 - Броненосец Потёмкин (Потёмкин халҕан аал)
- 1928 - Октябрь «Десять дней, которые потрясли мир» (Өктөөп: Аан дойдуну дьигиһиппит уон күн)
- 1929 - Буря над Ла Сарра (Ла Сарра буурҕата, сүппүт)
- 1929 - Старое и новое (Эргэ уонна саҥа)
- 1930 - Romance sentimentale (Франция)
- 1931 - El Desastre en Oaxaca (Мексика)
- 1938 - Александр Невский (Александр Невскэй)
- 1944 - Иван Грозный 1-я серия (Уордаах Уйбаан 1 серията)
- 1958 - Иван Грозный 2-я серия (Уордаах Уйбаан 2 серията, 1946 сылга уһуллубута)
Бүппэтэх киинэлэрэ
уларыт- 1932 - Да здравствует Мексика! (Туругурдун Мексика!, 1979 сылга абырахтаммыта)
- 1937 - Бежин луг (Бежин ходуһата, 1960-с сылларга абырахтаммыта)