Тохта

Тохта (Токта, былыргы нуучча суруктарыгар Тахта, тат. Tuqtay, Туктай; быһа холоон 1270—1312/13) – 1291—1312 сылларга Алтан Ордуу хаана, Мэнгу-Тимур хаан уонна Олдьай-хатун уола, Кини ийэтэ Тулуй хос сиэнэ, кунгират биистэн төрүттээх буолар^[1].

Олоҕо

Тохта Тула-Буҕа хаан өлбүтүгэр Ноҕай бэклэрбэк көмөтүнэн Алтан Ордуу хаана буолбута уонна Ноҕайга Кырыымы бэлэх биэрбитэ.

1292 сыллаахха Андрей Городецкий баһылыктаах биэс нуучча кинээһэ Тохтаҕа бырааттарын Дмитрий Александровичы утары үҥсүбүттэрэ. Ол иһин 1293 сыллаахха Тохта хаан уонна Ноҕай бэклэрбэк хотугулуу илин Руска сэриинэн барбыттара. Тудан (Дүдэн) диэн ааттаах сэрииһит Муром, Владимир, Переяславль уонна да атын (уопсайа 14 куораты) халаабыт, Тохта бэйэтэ Тверь куоракка сэриинэн барбыта.

Тохта хаан киин былааһы бөҕөргөтүү политикатын ыыппыта уонна куораттары сайыннарбыта. Ону таһынан Тохта бэйэтин оҕотун хаан оҥороору элбэх Чыҥыс Хаан сыдьааннатын өлөртөөбүтэ. Ол курдук Телебуга-хаан, Алгуя, Тоҕрул, Балаган, Кадан, Кутуган, Яка, Тадьу өлбүттэрэ^[2]^[3]. 1299 сыллаахха Тохта хаан уонна Ноҕай бэклэрбэк утарсыылара саҕаламмыта. Ноҕай бу утарсыыга хотторбута, Тохта кини улууһун халаабыта.

Тохта өлбүтүн кытта Алтан Ордуу сайдыытын суола уларыйбыта, тоҕо диэтэр кини кэнниттэн буолбута хаан Узбек ислам итэҕэлин ылыммыта.

Семья

уол: Эль- Басар.
уол: Ильбасмыш^[4].

Быһаарыылар

↑ Ж.М. Сабитов. Генеалогия Джучидов в 13-18 веках.. Генеалогия и Хронология правителей Золотой Орды.
↑ История Золотой Орды. Сборник материалов. стр. 69-70.
↑ СМИЗО. Т.2. стр. 58. МИКХ. стр. 39.
↑ СМИЗО. Т.2. стр.100.

[1] Ж.М. Сабитов. Генеалогия Джучидов в 13-18 веках.. Генеалогия и Хронология правителей Золотой Орды.

[2] История Золотой Орды. Сборник материалов. стр. 69-70.

[3] СМИЗО. Т.2. стр. 58. МИКХ. стр. 39.

[4] СМИЗО. Т.2. стр.100.

[1]

[2]

[3]

[4]