Хааны буойуу

Хааны буойуу диэн хаан сүүрэр сүнньүттэн хаан барыытын тохтоторго анаммыт комплекснай (кэлим) миэрэлэр буолаллар.

Суолтата

Хаан барыытын тохтотуу быраас көрүөн иннинээ5и уонна квалифицированный бырааас оҥорор көмөлөрүн суолталаах элеменынан буолаллар. Хаан барыытын сөптөөхтүк тохтотуу ;үксүгэр киһи олоҕун быыһыыр, киһи шок ылыытын тохтотор,үтүөрэрин чэпчэтэр. Сөптөөхтүк оҥоһуллубут гемостаз хирургическай операция этэҥҥэ ааьарыгар улахан суолталаах.

Хаан барыытын тохтотор ньымалар

Ханнык ба5арар хаан тохтор бааһырыытын эмтииргэ бастакы садааччанан хаан барыытын тохтотуу буолар. Маныаха түргэнник хааны тохтотор соруктаах хамсаныллыахтаах, эчэйии түмүгэр элбэх хаан барыыта эчэйбит киһини сэниэтэ суох оҥорор уонна кини олоҕор кутталы үөскэтэр. Өскөтүн хаан элбэхтик барыытын сатаан тохтоттоххуна, бу бааһырбыт сирин эмтииргэ (обработкалыырга) уонна эчэйбит киһи анал эмтэнэригэр чэпчэки буолар, бааһырыы уонна эчэйии содулун кыччатар.

Капилляртан хаан барыытыгар хаан көҕүрээһинэ тэҥнээн көрүүтэ кыра буолар. Маннык хаан барыытын хаан тохтор сиригэр ыраас маарылла ууран түргэнник тохтотуохха сөп. Маарылла үрдүгэр баата ууруллар уонна бааһырбыт сирин бэрэбээскилэнэр. Өскөтүн туттаргар маарылла да, биинтэ да суох буоллаҕына, хаан тохтор сирин мурун ыраас соттор былаатынан бэрэбээскилиэххэ сөп. Түүлээх таҥаһы бааһырбыт сиргэ тута ууруллубат, кини түүлэригэр араас элбэх ахсааннах бахтыарыйа баар, ол бахтыарыйалар бааһы сүһүрдүөхтэрин сөп. Итинник биричиинэнэн аһаҕас бааска баата уурар эмиэ сатаммат.

Тымыртан элбэх хаан барыытын кутталлах өрүтүнэн тымыр бааһырыыта, чуолаан моой тымыры, бааһырбыт сиринэн сосудтарыгар салгын оморуллан киириэн сөбө буолар. Сосудка киирбит салгын сүрэххэ тиийиэн сөп. Оннук түгэҥнэ өлүү тахсыан сөп-салгыннах эмболия.

Кыра кэмҥэ хаан барыытын тохтотуу

• Бааһырбыт миэстэни ыга баттааһын

-баттыыр кытаанах бэрэбээски.

-кытаанах гына тампон угуу.

• Балаһыанньанан тохтотуу

- иммобилизация (шина туруоруу)

- лабааларын өрө тутуу.

• Хам баттаһын

- тарбахтарынан

- лабааларын төһө кыалларынан улаханнык токурутан валик ууруу.

- артерията үөһээ сылдьар токуруйар сирдэринэн хам баттааhын.

- жгут туруоруу.

• Tермическэй тохтотуу

- намыһах температуранан

- үрдүк температуранан (диатермокоагуляция)

• Хаан барыытын бүтэһиктээхтик тохтотуу

- механическэй- тигии, лигатур.

- термическэй – коагуляция араас ньымалара.

- биологическэй – бэйэтин таҥаһынан эбэтэр трансплантаннарынан тампоннааһын.

Бастакы көмөнү оҥоруу ньымалара

Көмө оҥорор киһи хаан төһө элбэхтик уонна хойуутук барарын сыаналаан көрүөхтээх. Ол сыаналааһыныттан кини, онно сөптөөх матырыйаал баарын эбэтэр суоҕун көрөн, хаан барарын тохтотор сөптөөх ньыманы быһаарыахтаах. Улахан магистральный тымырдара эчэйбит эбэтэр иһигэр хаан барар буоллаҕына, бастакы көмөнү оҥорорго эчэйбит киһини түргэнник сөптөөх мэдисиинскэй көмө оҥорорго эчэйбит мэдисиинскэй тэрилтэҕэ илдьиллиэхтээх.

Бастакы көмө оҥорорго хаан барыытын кылгас кэмҥэ тохтотор миэтэттэр доруобуйаҕа кылгас эрэ кэмҥэ куттала суох буолалларын өйдөнүллүөхтээх. Улахан магистральный тымырдара эчэйбит буоллахтарына хайаан да квалифицированный мэдисиинскэй көмө ирдэнэр.

Стационарга хаан барыытын тохтотор ньымалар

Хаан барыытын тохтотор тэрээһиннэр ыытыллыбыттарын кэннэ, хаан туохтан барбыт хараактырын уонна биричиинэтин быһааран баран, хаан барыытын бүтэһиктээхтик тохтотор туһунан быһаарыныы ылыныллыахтаах.

Кыра сосудтартан хаан барбыт буоллаҕына, кылгас кэмҥэ хаан барыытын тохтотор ньымаларынан тохтотуллубутун кэннэ, бүтэһиктээх гемостаз оҥорор улахан наадата суох.

Улахан сосудтар эчэйбит, иһигэр хаан барбыт, улахан уонна дириҥ бааһырыылар баар буоллахтарына, хаан барыытын эрэллээхтик тохтоторго бүтэһиктээх гемостаз оҥоруу ирдэнэр.

Литература

• Петров С. В. Общая хирургия: Учебник для вузов. — 2-е изд. — 2004. — 768 с. — ISBN 5-318-00564-0.
• Рожинский М. М, Катовский Г. Б. Оказание доврачебной помощи, Медицина, Москва, 1981.