Хаар

Хаар — салгынтан тымныыга уу паара тоҥон кристалл буолан сиргэ түһүүтэ, ол сир үрдүгэр мунньуллубута. Атын тылларга: хар (хакас); гар (азерб.); кар (түүр.) — эмиэ итинник.

Хаар

Чигди - элбэхтик тэпсиллэн кытааппыт хаар.

Хаар типтэрэ

Хлопьев форматын, мунньуллуутун түргэнэ, кырыымчык халыҥа, онно уу халыҥа, түргэнэ уонна мунньуллуу ньымаларын нөҥүө бэлиэтиэххэ сөп. Хаар киирэн ирииттэн, ирииттэн уонна тоҥоруу циклиттэн сылтаан шарик курдук охтор, хлопьев буолбатах, куруппа курдук биллэр.

Хаар сиргэ көмүллэ сытарын кэннэ кини бороһуок курдук кырыыланан, кырыыланан тоҥуу- хатыы циклин ааспытын кэннэ, бүтэһигэр, кытаанах мууска кубулуппутун кэннэ үрэхтэр ууларыгар кубулуйан тураллара эмиэ сөп. Хайыһардьыттар уонна сноубордистар хаар ууллубутун «целяк», «круд», «нас», «снежную кашу» уонна «лед»үллэстэллэр. Бороһуок үүммүт буоллаҕына, кини тыалынан хаар үллэриитэ дэхси сирдэртэн тэйиччи, маҥнайгы туруупкалары үөскэтэн, үрдүк сүлүһүннээх эбэтэр хаар дьаамалары хас да миэтэрэ дириҥнээх дьаамалары үөскэтиэн сөп.

Хаары харыстыыр буомнар суол куттала суох буолуутун үрдэтэр, суолу- ииһи тобулунар сыалтан тэриллибиттэр.

Хайа хайалаах сирдэргэ түспүт хаар халыҥнаах лавин курдук төкүнүйэр кыахтаах хаар плитаҕа кубулуйуон сөп. Инэй курдук биллэр, тоҥоруллубут предметтэргэ хаар чараас форматын үөскэтэр, тыала суох буолар.

Хаар хаар күрдьэҕинэн быһаарыллар. Көстүүтэ 1 км. ордук чэпчэки буолар. «Өлөөн хаар» (0,5- 1 км.) ыраахха көстөрүн курдук, көхсө 0,5 км. туруктаах хаар түһүүтэ 0,5 км. туруктаах хаар «миэтэрэ» (снежный шорм) диэн ааттанар.

Хаар чарааһыга эбэтэр инчэҕэй хаар түһэн, кучугас- самыыр былыттартан (Сб) түһэр, улахан тэтимнээхтик, ол гынан баран «ардах хаар»курдук ойууланар.

Өссө маны көр

• Ардах
• Тобурах
• Өнньүө

Ылыллыбыт сирэ

География Якутии: учеб. для 9-го Кл. сред. шк./ И. И. Жирков [и др.]. — Якутск: Бичик, 2004. −300, [1] с.: ил, карты; 20 см ISBN 5-7696-1049-2