Хамыһаарап

2017 сыл балаҕан ыйыгар «Норуот биһирэбилэ» («Нородное признание») диэн эмчиттэргэ анаммыт уопсастыбыннай бириэмийэ кыайыылагынан Өрөспүүбүликэтээҕи 2-с №-дээх балыыһа травмотологияҕа- ортопедияҕа отделениятын сэбиэдэссэйинэн Анатолий Комиссаров буолбута.

Олоҕо

1957 сыллаахха Томпо оройуонун Мэҥэ Алдан с. алта оҕолоох Комиссаровтар дьиэ кэргэттэригэр бэһис оҕонон кун сирин көрбүтэ.

Устудьуонну сылдьан атагын тоһуппуттах. Кинини Михаил Кононович Тетерин сэбиэдэссэйдээх куораттааҕы травмотологияҕа Василий Васильевич Божедонов уонна Петр Николаевич Солодовников эпэрээссийэлээбиттэрэ. Билиигэ-көрүүгэ тардыһыылаах, хирург идэтингэр травмотологтар таба көрөннөр уонна сылдьар эдэр курдук сыһыаннаһаннар, Анатолий бэйэ киһитин курдук буолбута. Бэл, үөрэҕиттэн быыс булан, үс сыл медбратынан үлэлээн, уустун идэ ымпыгар-чымпыгар дириҥник киирэригэр, травмотология аксакалларыттан көрөн үөрэнэригэр аан бэйэтигэр аһыллыбыт курдуга.

Үөрэҕин ситиһиилээхтик бүтэрэн, Үөһээ Дьааҥыга үлэлээн интернатуратын барбыта. Манна Иркутскайдааҕы травмотология институтугар үйэтин тухары үлэлээбит уһулуччулаах травмотолог-ортопед Леонид Медведев улуус балыыһатыгар хирургия отделениятын сэбиэдиссэйинэн үлэлии сылдьара Анатолийга эмиэ улахан табыллыы этэ. Үгүс үөрүйэхтээх ортопеды батыһа сылдьан, улуска хаһан да оҥоөуллубатах эпэрээссийэлэргэ кыттыһан, Анатолий Комиссаров бэйэтэ этэринии, такайыллан, таптайыллан, уһаарыллан тахсыбыта. Сотору кэминэн элбэххэ үөрэммит эдэр хирург төрөөбүт улууһугар Дьабакы Хайа бөһүөлэгэр тиийэн үс сыл үлэлээн, дьонун-сэргэтин улахан махталын, алгыһын ылбыта.

Тыа сирин ыарахан усулуобуйатыгар идэ уустуктарын билбит, эчэйии арааһын эт илиитинэн тутан-көтө көстүбүттэрэ. Онон, үс сыл куораттааҕы травмпууҥҥа үлэлээн баран, икки сыл Татарстанна Казань куорат ординатыраҕа үөрэнэ барбыта.

Ординатуратын бүтэрэн кэлэн, Дьокуускайдааҕы клиническэй балыыһа трвмотологияга отделениятыгар травмотолог-ортопедынан үлэлээбитэ. Алта сылынан отделение Сэбиэдэссэйинэн анаммыта. 2002 сылтан күн бүгүҥҥэ диэри Өрөспүүбүлүкэтээҕи 2-с №-дээх балыыһа ортопедия-травмотология отделениятын сэбиэдэссэйинэн үлэлии-хамсыы сылдьар.

Хирург уустук килиэбэ

Анатолий Комиссаров хирург уустук идэтин талбыттыттан олоҕун устата биирдэ да кэмсиммэтэҕин туһунан этэр.

           «Бэйэтин үрүҥ халааттаах киһи, эйгэтиттэн атыҥҥа сатаан оҥорор көрбөппүн. Холобур, учуутал, инжинер идэтин талбатым биллэр. Оҕо сааспыттан ыраламмыт идэбин олус сөбүлүүбүн»,- диэн 21 Сыл устата отделение сэбиэдиссэйинэн үлэлии олорор киһи санаата итинтэн атын буолуон сатаммакка дылы.

           -Медицина балысханнык сайдар. Урут биһиги отделениебытыгар аҕыйах эрэ киһи эпэрээссийэлэнэрэ, ыарыһахтар 1-1,5 ыйы быһа көрүдүөрүнэн сытар кэмнэрэ баара. Билигин доруобуйаларын туруга кыайар буолла да, барыларын эпэрээссийэлиибит. Түргэнник эпэрээссийэлэнэн, биир-икки күнүнэн номнуо хааман тахсаллара ыарыһахтарга да үчүгэй- өр сыттахха кырдьаҕас киһи сыыстарыан (пневмониялыан) да сөп. Ол аата сыыстарыыны эрдэттэн сэрэтэбит. Билигин уҥуохха туруорар медицинскэй тимирдэрбит да хаачыстыбалаахтар, аныгылар. Омук дойдуларыттан итэҕэһэ суох имплантаннары туттабыт. Травмотология отделенията билигин 60 куойкалаах, дьиҥэр, 120 куойка наада.

           Кэлин сылларга ортопедияотделениятыгар тобукка элбэх эпэрээссийэни оҥоробут. Артроз, тобук менискэтэ быһа барыытын курдук ыарыыларсылтан сыл үксээн иһэллэр. Дьиҥэр, бу ыарыылар урут да бааллара, арай ыарыы көрүҥнэрин быһаарар куустээх тэриллэр суохтара, атаҕын таарычча эрэ көрдөрөрө. Онон, статистикаҕа ити ыарыылар киирбэт этилэр. Оттон билигин МРТ курдук аныгы технология баар буолан, дьон баҕаран туран көрдөрунэр, онон ыарыы элбэх көрүҥэ быһаарыллар. Элбэхтик хаан куорат дьоно, кырдьаҕастар уҥуохтара көмүрүө буолара (остеопороз) үксээтэ. Тыаҕа дьон-сэргэ хамсанар-имсэнэр уонна стбиэһэй эт-үүт аһылыктаах буолан, остеопорозтан сылтаан эчэйии балачча аҕыйах (2004 с. Кандидатскайын «Клинико-эпидемиологическая характеристика переломов проксимального отдела бедренной кости на почве остеопороза в условиях Крайнего Севера» тиэмэҕэ көмүскээбитэ- ааптар).

           «Наҕараадам- оҕолорбор»

           -«Норуот билиниитэ» диэн үрдүк ааты ылбыппытынан кэлин оҕолорум, сиэннэрим киэн тутта сылдьыахтара. Итинник куонкурустары өссө да ыыта туруохтарын баҕарабын. Норуот билиниитин үлэлэрин- хамнастарынан ыла сылдьар төһөлөөх элбэх үрүҥ халааттаах ааньал баара буолуой? Кинилэр үлэлэрэ сөптөөхтүк сыаналыахтаах. Норуот биһирэбилин ылбыт үлэһиттэнии тэрилтэбэрр эмиэ үчүгэй эрэ өттүнэн дьайар. Эдэр быраастарга маннык бириэмийэ эмиэ үтүө холобур буолара саарбаҕа суох,- диэн Анатолий Николаевич бириэмийэ ылбыт үөруулээх түгэнин бэрт сэмэйдик кэпсиир.

           Комиссаровтар иккиэн, кэргэниниин Валентина Комиссаровалыын олохторун биир үтүө дьыалаҕа аныы сылдьар дьон эбиттэр. Уус Алдантан төрүттээх, терапевт идэлээх, кэлин спортивнай бырааһынан үлэлээбит Валентина Иннокентьевна чөл олоҕу сырдатыыга, тарҕатыыга көхтөөхтүк улэлээбитэ нь:-тэн тахса сыл буолла. Өрөспүүбүлүкэҕэ арыгылааһыны утары ситиһиилээхтик ыытыллар үлэ уонна чөл олоҕу тарҕатааччы уопсастыбанньыктар көмөлөрунэн Саха сиригэр 140 нэһилиэк арыгыны атыылааһынтан аккаастанна.

Алаас ахтылҕана

Ханнык баҕарар киһи, төһө да үлэ үөһүгэр сырыттар, алааас ахтылҕаныгар куустара, төрөөбүт-үөскээбит дойдутугар тардыһа сиэр-майгы эрэ буолбакка айылҕа сокуонун кэриэтэ. Ол да иһин, Мэҥэ Алдан нэһилиэгин уонна Томпо оройуонун бочуоттаах гражданина Анатолий Комиссаров хайаан да сылга иккитэ-үстэ дойдутугар баран бултаан, сынньана кэлэр. Дэлэҕэ даҕаны убайа, уруккута идэтийбит булчут Юрий Николаевич: «Бу уол эмчит буолбатаҕа буоллар, улуу булчут буолара хааллаҕа»,- диэн этиэ дуо?

Туһаныллыбыт литература

Саха сирэ. №45 (2083). Сэтинньи 15 күнэ 2017 с.