Харьков

Харьков (укр. Харків) диэн Украина куората. Харьков уобалас административнай центра. Дьонун ахсаана 1 442 561 (2013). Украинаҕа иккис улахан куорат буолар. Дойду илин өттүгэр баар уонна экономикатын сайдыыта олус үрдүк буолар. 1655 сыллаахха олохтоммута. Харьков мэрын аата Геннадий Кернес буолар. Украинаҕа Сэбиэсскэй сойууһу ылыммыт уонна Сэбиэсскэй былааһы олохтоммут бастакы куорат буолар.

Харків
Flag Coat of arms
Координаталара: 50°00′21″ с. ш. 36°13′45″ в. д.50.00583° с. ш. 36.22917° в. д. / 50.00583; 36.22917
Дойду	Украина
Бастакы ахтыллыыта
Cалалтата
- Баhылык уонна губернатор	Терехов Игорь Александрович
Иэнэ
- Total	350 km² (135,1 sq mi)
Олохтоохторо (2013)
- Total	1 442 561
Сайт: www.city.kharkov.ua/

Устуоруйата

1942 сыллаахха ыам ыйын бүтэһик күннэригэр Харьков таһыгар сэбиэскэй сэриилэр хотторбуттара. Кыһыл аармыйа 270 тыһыынча киһи сүтүктэммитэ (онтон 171 тыһыынчата төннүбэт сүтүк). Бу түмүгэр ньиэмэстэр Хапхааска уонна Волгаҕа чугаһыыр кыахтаммыттара.

Исторические и географические факты

Харьков сир саамай улахан куората 50- с параллелга буолар: ордук Кракова, Прага, Майнец, Уус- Каменогорскай. 2010 сыл алтынньытыгар садка Шевченко «50- с параллель» пааматынньык аһыллыбыта, ону таһынан бэйэтэ болотуарнай сабыытын линиятынан сабыллыбыта. Бэлиэтин киинигэр Харьковтан аан дойду араас куораттарыгар диэри 2 миэтэрэ диаметрдаах боруонса эргимтэ тэрилиннэ, онтон кэтирээһинтэн 20 миэтэрэ усталаах боруонса линияны бэлиэтииллэр.

Куорат чиэһигэр ааттаннылар: астероид, геологическай ярус, туой, Сочига хайа, борохуот лидерэ, массыыналар лидердэрэ, автомат гаһы, электробритва, гостиницалар, футбол кулууптара, метро станцията, шахта, уулуссалар, болуоссаттар, байыаннай операциялар, үрүҥ генерал, электрическэй уот уо. д. А.

Харьков сүрүннээн дьахталларга эрэ тарҕаммыт нуучча тылын тус уратылаах тыллара уонна суолталара буолар. Бу тыллар - рако (күлүгээннээһин, күлүгээннээһин, тумнугас уонна хаарты), саайка (малы уголовный элемент), трепель (санникы), чинка (бритвенный бии), ампулка (шариковай уруучука), моҕойка (заступка-чаҕылҕан), марка (тырааныспар маршрута), ганелик (распивочная).

Куорат нэһилиэнньэтин 45,82 %) үрдүк эбэтэр бүтэрэ суох үрдүк үөрэхтээх.

Харьковка Салтовка оройуона-Украинаҕа саамай улахан «спальнай оройуон» баар, нэһилиэнньэтэ 400 тыһыынчаттан тахса киһи.

Барабашов ырыынага — Илин Эуропа саамай улахан промышленнай-вещевой ырыынага уонна аан дойду бөдөҥ рыногар рейтиҥҥэ 14-с миэстэ, 75 гектартан тахса иэннээх.

Харьков бастакы аан дойду сэриитин иннинэ Дьобуруопа бары куораттарыгар эмчиттэрин ахсаанынан бастакы миэстэни, Лондон, Венаны, Парижы уонна Берлини урутаан туран биэрбитэ. Оччолорго Харьков 500-700 киһиэхэ биир эмчит кэлэ сылдьыбыта.

1950- с сылларга Харьков куоракка уулусса хамсааһынын быраабылалара, общесоюзтартан туох эрэ уратылаах этэ (кыһыл ойууннан уҥа уонна хаҥас өттүнэн даҕаны хас биирдии маршрут икки өҥнөөх навигационнай уоттарынан (хаҥас, кыһыл, оранжевай, күөх, күөх, фиолетовай), о. д. А. троллейбус маршруттарыгар бэйэлэрин навигационнай уоттара: 1-күөх, 2-кыһыл маршруттар 3- с №- дээх, 4- с №- дээх.

1959 сыллаахха Харьков филармониятын (70 музыкант) симфоническай оркестра собуокка көс концеры биэрбит: эбиэт саҕана, быһа холоон, хэмза улахан массыыналарын сыаҕар.

50 сылынан, пасхальнай түүн 19-2009 с. муус устар 20 күнүгэр филармония (дирижер Юрий Янко) оркестрыгар, «Университет» станцияҕа классиктартан уонна киинэлэргэ мелодиялартан турар "Университет" концерт биэрдэ. Филармония дириэктэрэ этиитинэн, «маннык кэнсиэри Украинаҕа эрэ буолбакка, Европаҕа эмиэ ыытарга биллибэт».

2010 сыллаахха Харьков Украинаҕа олох хаачыстыбатынан бастыҥ куоратынан ааҕыллыбыта, онтон сылтаан куорат сэбиэтэ «Харьков - Лучший город для жизни»диэн плакаты куоратынан наҕараадаламмыта. 2011 сыллаахха Харьков бастакы миэстэни Киеви кытта үллэрбитэ.