Ыраас олох (уопсастыба)

"Ыраас олох" уопсастыба — Саха сиригэр чөл олоҕу тарҕатарга анаммыт уопсастыбаннай тэрилтэ.

1924 с. ЯЦИК III сиэссийэтэ хотону балаҕантан араарар туһунан уураах таһаарбыта уонна «Ыраас олох» диэн уопсастыбаны тэрийбитэ. Уопсастыба салаалара өрөспүүбүлүкэ бары улуустарыгар тэриллэн барбыттара. Уопсастыба чилиэннэрэ сыстыганнаах ыарыылары аҕыйатыыга, нэһилиэктэри чэбэрдик тутууга, баанньыктары тутууга, санитария култууратын тарҕатыыга үлэлииллэр этэ.

Суола-Мооруктан (билигин Мэҥэ-Хаҥалас) төрүттээх биэксэл Сосин Тит Егорович 1927 уонна 1931 сыллардаахха икки былакаат оҥорбута, онно хотону араарыыны уонна өрөспүүбүлүкэ улуустарын ыккардыгар чөл олоххо куоталаһыыны ойуулаабыта. Ол былакааттар Саха сиригэр барытыгар тарҕаммытара, дьиэлэр, кулууптар, оскуолалар эркиннэригэр ыйанан тураллара. Бу туһунан академик Сергей Обручев «В неведомых краях Якутии» кинигэтигэр маннык суруйар:

«Прежде всего, поражает, что при юрте нет хотона. Борьба за отделение хотона от юрты ведется сейчас (1928-1930 гг.) в Якутии с большой энергией. Везде в школах развешаны плакаты, доказывающие необходимость постройки отдельного хлева».