Ырытыы:Таҥха Хаан

Тацха хаан

Саха мифологиятын (ис дьицэр, итэ5элин) ёйдёбуллэрэ бутэhик Ахеменидтар кэмнэринээ5и зороастризм уонна Вавилон итэ5эллэрин сорох ёйдёбуллэригэр ааттарыгар тиийэ маарыннаhалларын дьиктитэ киhини сёхтёрёр. Ёксёкулээх нуучча святкатын эргинэ, кун кылгыыр кэмнэригэр, саха "тацха иhиллиир" угэстээ5э диэн суруйбута. Тацха- инники дьыл5аны кёрунуу, билгэлээhин. М.Бойс ("Зороастрийцы.Верования и обычаи".1994 г.-86стр.) суруйбута: "После падения империи Ахеменидов зурванизм оказался преобладающей формой зороастризма в некоторых провинциях, на западе, но он господствовал также среди согдийцев, далеко на северо -востоке". (Ол сахтарга Иран империятын хотулуу -илин ёттугэр сакилар олорбуттара). "Такое широкое распространение предпологает, что зурванизм получил поддержку трона, то есть, что последние Ахемениды сами были приверженцами этой ереси". Ол тумуктэригэр, М.Бойс суруйарынан, Ирацца Дадва("творец") диэн божество инники куёццэ тахсыбыта. Дьэ, Дадва Ахура Маздатаа5ар урдук балаhыанньаламмыт буолла5ына, "творец" дэниэн сёбё буолуо. Ол эрээри, Дадва дьиц ёйдёбулэ "СУДЬБА" диэн. Ол кэмнэрдээ5и зороастризм ыйынньыгыттан кёстёрунэн, кун муцутаан кылгыыр кэмнэригэр Атар божество5а анаан туомнары толороллоро. Итини сахалыы этэр буоллахха: кун муцутаан кылгыыр кэмнэригэр Аал Уоту куускэ оттон хараца куустэртэн, абааhылартан кёмускэниллиэхтээх, уонна урдук Айыы хараца куустэри, абааhылары утары охсуhуутугар кёмёлёhуллуёхтээх. Дьэ, ити туом быыстарыгар-арыттарыгар инники дьыл5аны кёрунуу ,билгэлээhин ( тацхалааhын) угэстэрэ уескээбиттэрэ. Дадва саха5а Тацха хаан тойон диэн ааттаммыт буолуон сёп. Оччотугар, Билгэ хаан (тойон), Дьыл5а хаан (тойон) уонна "Тацха иhиллиир " угэстэр эмиэ ол сахтарга уёскээбиттэрэ.Ити тугэни билигин биhиги суллуукуттэр тахсыыларыттан Тацха са5аланар диэн туцнэри тутан ёйдуу сылдьабыт. Саха ёйдёбулунэн, Тацха хаан (тойон) Аар Айыы Тойону утары да5аны, тэцнии да5аны тутуллубатах, тутуллубат. Ол то5ото ёйдёнёр. Ахеменидтар бас бэриммит норуоттарын (сакилар ааhа баран союзниктар этилэр) итэ5эллэригэр орооспот этилэр уонна Дарий хоттороотун сакилар империяттан тахсыбыттара эбээт.

Манна көһөрүөххэ, какая-то ересь... --Egerman (ырытыы) 18:31, 26 Ыам ыйын 2014 (UTC)

Суруйбут киһиэхэ тахсан итэҕэтиилээх источниктарга сигэн диэбит киһи бэрт буолуо этэ. --HalanTul (ырытыы) 02:57, 27 Ыам ыйын 2014 (UTC)