Яковлев Петр Дмитриевич

Яковлев Петр Дмитриевич - саха бастакы үрдүк үөрэхтээхтэриттэн биирдэстэрэ, финансист, "Салҕабыл" кредииттыыр кооператив тэрийээччитэ, Гражданскай сэрии саҕана кыһыл террору тохтото сатаабыт киһи.

1892 сыллаахха Арҕаа Хаҥалас Маалтааны нэһилиэгэр (билигин Горнай улууһугар киирэр) төрөөбүт. Дьоно орто баайыылаах ыал. Духовнай училищеҕа Дьокуускайга үөрэммит, ол эрээри үбэ-аһа тиийбэккэ 3 кылаастан тохтообут уонна типографияҕа үлэлээбит. 1910 сыллаахха Санкт-Петербуурга барбыт. Онно Путилов собуотугар, Жуков типографиятыгар наборщиктаабыт. Ол сылдьан бухгалтердар куурустарын бүтэрбит. Онтон үлэлии-үлэлии Норуодунай университекка үөрэммит. 1916 сыллаахха университетын бүтэрэн, дойдутугар төннөр. Холбоско эргиэн бэрэстэбиитэлин быһыытынан Айаантан, Ньылханынан таһаҕас таһар сиргэ ыскылаат сэбиэдиссэйинэн, кылаабынай экспедитор курдук сылдьыбыт.

Өрөбөлүүссүйэ буолар, земствоҕа үлэлиир. Земство мунньаҕар олохтоох салайыныы саханы абырыа диэн этэр эбит. Ол сылдьан Үөһээ Бүлүү кыахтаах ыалын кыыстарын Анна Георгиевна Потапованы кэргэн ылар.

Гражданскай сэрии кэмигэр кыһыл террору улаханнык утарар, үрүҥнэри эмиэ сэмэлиир, өрөпкүөмнэри көмүскэһэр. Ол кэмҥэ Айааҥҥа, Ньылхаҥҥа баайы-дуолу тута сылдьааччы кини, онон Америкаттан, Японияттан сэрии сэбин атыылаһарга үлэлэспит. Онтон ВЯОНУ салайааччыларын кытта бастаан Владивостокка барар, онтон Харбииҥҥа тиийэр. Онно Анатолий Пепеляевы кытта кэпсэтиигэ кыттар. Японияҕа сэрии сэбэ атыылаһа барар. Онно Д.П. Винокуровтуун үлэлииллэр, ол сылдьан түүлээхтэрин төннөрөргө оруоллаах. Пепеляев кыайтарбытын кэннэ Харбииҥҥа тиийэр, онтон Японияҕа барар. Онтон эмиэ Харбииҥҥа төннөр. Манна суоппар куурсун бүтэрэн суоппардыыр (Харысхал этэринэн сахаттан бастакы суоппар идэлээх киһи буолуон сөп).

1924 сыллаахха Манньыаттаах Уолуттан сахалар бөлөхтөрө харчы иэс ылан автобус атыылаһаллар, А. Рязанскайы кытта солбуһа сылдьан суоппардыыллар. Хоютанов Г.Г. уонна Сюльскай Ф.П. кондуктордыыллар.

1925 сыллаахха Саха сиригэр хаан тохпотох дьоҥҥо амнистия бэриллибитинэн ситимнээн дьонугар (кэргэнэ, оҕолоро) төннөн кэлэр. Салҕабыл диэн кредиттыыр кооператив тэрийэллэр. Бу кооператиив саха бастакы баанынан ааҕыллар. Кининнэн сирэйдээн чекиистэр Манньыаттаах Уолун ыҥыра сатыыллар, ону кини "В данное время нахожусь в гостях у Улахан Василия" диэн телеграмма охсон сэрэтэр. 1927 сыллаахха тутуллар. Онтон дойдутугар тахса сылдьан П.В. Ксенофонтову көрсөр, конфедералиистар хамсааһыннарыгар кыттартан аккаастанар, ол гынан баран кинилэр суруктарын Саха бырабыыталыстыбатыгар тиэрдэргэ сөбүлэһэр. Онно агент быһыытынан уорбалан хаайыллар. Тройка бириигибэринэн үс сыл болдьохтоон Соловки лааҕырга ыыталлар. Өйдөөх, билиилээх киһини бухгалтердаппыттар[1].

Быһаарыылар

уларыт
  1. Максимов Н.И., Саха саҥата: публицистика, интервьюлар, кэпсээннэр. - Дьокуускай, Бичик, 2010 ISBN 978-5-7696-3309-6