Аддикция

Аддикция — куһаҕан дьаллыкка ылларыы, куһаҕаҥҥа оботторуу. Бу тылынан үксүн наркотикка, арыгыга (алкоголизм), табаахха ылларбыт дьону ааттыыллар. Тэҥҥэ манна киирсэллэр: хаартыһыттар, игроманнар, шопоголиктар (ааҥл. shopaholics).

Мэдиссиинэҕэ үксүн өйө-санаата мөлтөөбүт, биир графигынан үлэлиир-хамсыыр дьону ааттыыллар.

Термин үөскээһинэ

Уонунан сыл анараа өртүгэр фармацевтическай тиэрмин курдук туттуллааччы, иһэ сылдьар эмин тохтоттоххо киһиэхэ наһаа биллибэтин курдук дозалаан эмтээһин буолар. Аддикциялаах киһини девиантнай быһыыланыытын курдук этиллэрэ.

Классификация

Аддиктивнай ыарыыны сыстыгана суох, социальнай ыарыыга киллэрэллэр.

Клиническай, социальнай наркалогияҕа уонна адикталогияҕа, кэнники кэмнэргэ түргэнник куһаҕан дьаллыкка ылларыыны бэлиэтии көрбүттэр.

Аддикцияны "химическай" ол эбэтэр физическай ылларыы уонна психологическай ылларыы диэҥҥэ араарыахха сөп.

Психологическай ол эбэтэр поведенческай аддикция- киһи биир кэм биир дьарыгы, хамсаныыны оҥорорго ылларыыта, онтун тохтотор кыаҕа суох буолуута.

Туругу үөрэтии

Аддиктивнай быһыы-майгы- бу киһи дьиҥ олохтон куота сатаан өй-санаа өттүнэн уларыйыыта.

Аддикталогия- клиническай психология уонна социология киһи бу уларыйыытын үөрэтэр.

Общество туора көрбөт аддикциялара диэн бааллар: духовнай үөрэхтэр, медитация, тапталга ылларыы, айар-оҥорор дьарык, трудоголизм, экстремальнай спорт, интернетка ылларыы, аһааһынынан үлүһүйүү. Ону тэҥҥэ социальнай кутталлаах аддикциялар диэн бааллар: токсикомания, наркотикка ылларыы, клептомааннаһын уо.д.а.

Аддикция өссө улаатан эрэр, интеллектуально үрдүк сайдыылаах оҕо, элбэҕи билэ-көрө сатыырыгар баар буолуон сөп.

Саҥа аддикция көрүҥэ - интернеттан тутулуктаныы, телевизортан, компьютер ооньууларга буолаллар.

Аддикцияттан босхолонуу, эмтэнии

Бэйэ-бэйэни өйөнсүү, көмөлөһүү группатыгар киирии- бу саамай ордук туһалаах ньыма буолар аддиктивнай быһыыттан босхолонорго, аччатарга.

Бу группаҕа араас куһаҕан дьаллыкка ылларбыт дьон бииргэ мустан олорон, ис санааларын үллэстэн, бэйэлэрин курдук дьаллыкка ылларбыт дьоннуун бэйэ-бэйэлэрин өйдөһөллөр, куһаҕан дьаллыктан босхолонорго дьулуһаллар.

"Биллибэт (анонимнай) аргыһыттар" группалара диэн баар, манна ким баҕар харчы взнос төлөөбөххө киирэр. Бэйэлэрэ баҕа санааларынан үп-харчы кыттыһан тэринэллэр. Бу группаҕа дьоннор мустан бэйэлэрин олохторун кэпсииллэр, хайдах, туохтан сылтаан аргыһыт буолбуттарын. Арыгыларын бырахпыт дьоннор хайдах быраҕалларыгар көмө, хайдах дьаллыктан босхоломмуттарын кэпсииллэр. Оннук курдук арыгыһыт чугас дьоно, аймахтара эмиэ туспа группа тэринэн үлэлииллэр, бэйэ-бэйэлэригэр көмө, сүбэ буолаллар.

Итинтэн сиэттэрэн "биллибэт наркоманнар", "арыгыһыт улааппыт оҕолоро" уо.д.а. группалар бааллар.

Американскай психологическай ассоциация эмтиир методын хардыылара:

Киһи билиниэхтээх куһаҕан дьаллыктан кыайан туттумматын.
Ыллара сылдьыбыт киһи урукку алҕастарын сыныйан көрүүтэ.
Ол алҕастары көннөрүү.
Олоххо саҥа көрүүнэн олорорго үөрэтии.
Ылларбыт дьоҥҥо көмөлөһүү.

Наркоманнарга эмиэ туспа группалар арыллан үлэлииллэр, эмтээһини быраас кэтээн көрөн олорор.

Кэлиҥҥи кэмҥэ кокаин, героин, метамфетамин уонна никотин утары вакцина оҥоһуллубута.

Өссө биир аддикцияны эмтиир көрүҥ баар - мэйии дириҥ структуратын стимуляциялааһын. Бу операция быһыытынан оҥоһуллар ньыма буолар, мэйиигэ электроимпульстаах аппараат угуллар. Үксүн Паркинсон ыарыылаахтарга тутталлар, онон кэлин аддикциялаах да дьоҥҥо туттар былаан баар.