Ат
Сылгы (лат. Equus caballus) эбэтэр ат диэн бүтэй туйахтаах кыыл, Аттар уустарыгар киирэр. Үүтүнэн иитиллээччилэргэ киирэр. Сылгы билиҥҥи тас көрүҥүгэр, тиhэх 45–55 мөл сыл устата кыра саhыл саҕа кыылтан эволюциялаан кубулуйбута. Киhи сылгыны биһиги эрабыт иннининэ 4500–3000 сыллартан ииппитэ. Б.э. 2000 и. аты Эуразия континеҥҥа бүтүннүүтүгэр ииппиттэрэ. Билигин Пржевальскай ата эрэ хаҥыл хаалбыт.
| Сылгы | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Билим классификацията | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Латыынныы аата | ||||||||||||||
| Аан дойдуга биллэр аата ыйыллыбатах Вы можете помочь проекту, поставив latin=название внутри шаблона taxobox в тексте статьи |
Сахаларга сылгыны сааһынан арааран ааттааһын
уларытКулун — төрүөҕүттэн 6 ыйыгар диэри.
Убаһа (түөлбэ: дааҕыска[1]) — күһүнтэн биир сааһын туолуор диэри.
Тый — биир сааһыттан икки сааһыгар диэри. Эскэл тый — эмньик, ийэтин эмэн улааппыт тый[2].
Тиҥэһэ — икки сааһыттан үһүгэр диэри. Атыыра — тицэһэ соногос, тыһыта — тинэһэ кытыт дэнэр.
Кытыылыыр — үс сааһыттан түөрдүгэр диэри (түөрдүгэр үктэммит). Атыыра — кытыылыыр соноҕос, тыһыта — кытыылыыр кытыт дэнэр.
Сылгыны түөрт сааһыттан биэһигэр диэри атыырын — түөртээх соноҕос, тыһытын — түөртээх кытыт дэнэр.
Соноҕос — биэс сааһыттан алтатыгар диэри, тыһыта — биэстээх кытыт дэнэр.
Сылгыны алта сааһыттан үөһэ арааран ааттаабакка аты — ат, биэни — биэ, атыыры — атыыр дэнэр.
14-15 сааһыттан кырдьагас ат, биэ, атыыр дэнэр.
Туҥуй биэ — маннайгытын төрүүр биэ. Баайтаһын биэ — оҕото суох уойбут биэ. Миҥэ ат — көлүүр ат.
Сылгыга, акка сыһыаннаах тыллар
уларыт- Уурас — таһаҕаһы аанньа тарпат, туран хаалар идэлээх ат.
- Сэлээ — сиэлин кырый
- Тарай сиэлии — муҥ күүһүнэн сиэлии.
Быһаарыылар
уларыт- ↑ Саха тылын быһаарыылаах улахан тылдьыта. III туом, Новосибирскай, Наука, 2006 ISBN 5-02-032332-2
- ↑ Байанай алгыһа, Ырыа Тиихээн тылыттан С. А. Новгородов суруйуутун, «Саха фольклора» хомуурунньукка быһаарбыттарыттан