Болот

Болот — сэрии сэбэ, биир сүрүн өйдөбүлэ суох. Чинчийээччилэр арааһы бары этэллэр. Сорохтор быһааралларынан котокоон курдук эрээри уга кылгас, сорохтор икки өттүнэн биилээх быһах, сорохтор шпага курдук дииллэр. Болот бэйэтинэн ханна да көстө илик, норуот тылынан уус-уран айымньыларыгар эрэ ахтыллар. Арааһа, болот перстэр «булаат» (ыстаал) диэн тыллара сылдьар.

Хаһан эмэ Саха сиригэр булаат тимирдээх батас дуу, кылыс дуу көстөн соһутара буолуо… Саха сиригэр, оннооҕор, б.э.и. VIII—VI үйэлэрдээҕи кытайдар боруонса мечтэрэ көстүтэлээбиттэрэ. Бу биһиги өбүгэлэрбит түҥ былыргыттан Кытайы кытары эргинсэ, сибээстэһэ олорбуттарын туоһулуур. Холобур, 2003 с. Хаҥалас Кытыл Дьураатыгар букатын даҕаны былыргы римляннар боруонса мечтэрин булбуттара. Ол сэп хайдах биһиги дойдубутун булан хаалбыта биллибэт. Ким эрэ атыыласпыт дуу, скифтэр аҕалбыттар дуу…

Түмүктээн эттэххэ, саха кыргыска туттар сэриитин сэптэрин ымпыктаан-чымпыктаан наукаҕа олоҕуран үөрэтии, Ф. Ф. Васильев 1995 сыллаахха «Военное дело якутов» үлэтин суруйан хаалларбытын кэннэ, суоҕун кэриэтэ. Онон бу тиэмэ ситэри арыллыбакка, норуот билиитигэр толору тахсыбакка турар.

Болот диэн тыл эр киһи аатын быһыытынан эмиэ киэҥник туттуллар. Холобур, биллиилээх суруйааччыбыт Болот Боотур.

Өссө маны көр

Бу туһунан манна ааҕыахха уонна билиэххэ сөп

Ф. Ф. Васильев «Военное дело якутов» — Якутск, 1995. — 225 с;
А.Кривошапкин-Айыҥа, «Союзником парфян в одно время было государство Сахастан» ыстатыйа — «Илин» су-рунаал, 6№ 2006;
В. В. Попов «Батыйа сэрии сэбэ дуу, туттар тэрил дуу?» ыстатыйата;
Емельян Ярославскай аатынан Дьокуускайдааҕы кыраайы үөрэтэр музей фондата;
Майа музейын фондата.

Туһаныллыбыт сирэ

Саха сэриигэ туттар биилээх сэптэрэ, П. Иванов, «Хатан» сурунаал, ыам ыйа-бэс ыйа, 2009 с., 3(6)№