Винокуров Михаил Зиновьевич

Винокуров Михаил Зиновьевич (1894-1983) — Америка Холбоһуктаах штааттарыгар олорбут, Конгресс бибилитиэкэтигэр үлэлээбит, АХШ-ка саамай бөдөҥ нуучча архыыбын хомуйбут Саха сириттэн төрүттээх киһи (сахалыы үчүгэйдик билэр буолан, ол архыыпка сахалыы кинигэлэри эмиэ хомуйбут, Пекарскайы кытта суруйсуутугар сахалыы наһаа үчүгэй ырыаны билэбин, кыыспар утутаары ыллыыбын диэн билиммит суруга баар). Эдэр сылдьан суруйбут хоһооннорун Михаил Таежник диэн илии баттыыр эбит. 30-с сс. саҕаларыгар Финляндияҕа тиийбит үс сахаҕа көмөлөспүтэ.

Олоҕун олуктара

Дьокуускайдааҕы духуобунай сэминээрийэ ректорын Зиновий Георгиевич Винокуров дьиэ кэргэнигэр 1895 (1994?) с. алтынньы 12 (урукку ааҕыынан балаҕан ыйын 30) күнүгэр Дьокуускайга үһүс уолунан төрөөбүт. Эһэтэ Георгий Иванович Винокуров Иркутскайдааҕы сэминээрийэни бүтэрэн баран Иннокентий аҕабыыт ыҥырыытынан Аляскаҕа баран Ново-Архангельскай таҥара дьиэтигэр благочиннайынан үлэлээбит, онно олохтоох креолканы ойох ылбыт (алеут уонна нуучча аҥаардаах), үс уолун Зиновийы, Иваны уонна Александры онно төрөппүт, кэргэнэ онно олордоҕуна өлбүт. Онтон уолаттарын илдьэ Дьокуускайга төннүбүт. Зиновий улаатан, бэйэтэ ыал буолан баран эмиэ үс уолламмыт, Дьокуускайдааҕы духуобунай сэминээрийэҕэ үөрэттэрбит.

Онон Михаил Дьокуускайга духовнай сэминээрийэни бүтэрбит (сорох источниктараг бүтэрбэтэх дэнэр). Онтон Өлүөхүмэҕэ Нөөрүктээйи таҥаратын дьиэтигэр псаломщиктаабыт. 17 сааһыттан "Якутская окраина" хаһыакка поэмаларын бэчээттиир буолбут. Петрограадка үөрэнэр соруктаах барбыта дьалхааннаах кэм саҕаланан онто сатамматах. Социал-революционердар баартыйаларыгар киирбит. Олунньутааҕы өрөбөлүүссүйэни өйөөбүт. Дьокуускайга төннөн баран публичнай бибилитиэкэҕэ уонна РГО Дьокуускайдааҕы салаатын түмэлигэр үлэлээбит. 1917 сыл алтынньытыгар Анастасия Якушкова диэн кыыһы ойох ылбыт.

1919 сыл кыһыныгар эсердэр баартыйаларыгар баарыттан сылтаан кэргэнин кытта хаайыллыбыттар. 1920 с. кулун тутарыгар босхолоноот кэргэнин илдьэ Охуоскайынан, Камчаатканан эргийэн Японияҕа тиийбит. Онно Михаил нуучча кафедральнай собуорун хуоругар миэстэ ылбыт. Балтараа сыл буолан баран АХШ-ка көспүттэр, 1921 сыллаахха (бэйэтэ 26 саастааҕар, ойоҕо 23-тээх) олунньу 11 Эмиэрикэ кытылыгар "Теньо Мару" диэн дьоппуон хараабылынан тиксибиттэр. Онно тиийэн бастаан Питсбурга православнай таҥара дьиэтигэр псаломщигынан үлэлээбит. Онтон Нуучча таҥаратын дьиэтин мэктиэтинэн Конгресс бибилитиэктигэр славян салаатыгар 1923 сыл сэтинньи 15 күнүттэн саҕалаан ассистеннаабыт. Кини өҥөтүнэн үйэ чиэппэринэн бу бибилитиэкэ нууччалыы пуондата АХШ-ка тэҥэ суох улааппыт. Онно 33 сыл үлэлээбит, 1956 сыллаахха биэнсийэҕэ тахсыбыт. АХШ-ка библиофил уонна нуучча литератууратын библиограбын быһыытынан биллэр. 1983 с. өлбүт.

Соловки лааҕырыттан Финляндияҕа күрээбит саха дьонугар көмөлөспүтэ биллэр.

Дьиэ кэргэнэ

Кэргэнэ эмиэ Дьокуускайтан төрүттээх, Анастасия Семёновна Якушкова. Улахан кыыһа Евгения кыра сааһыгар өлбүт, 1924 с. төрөөбүт уоллара 50-с сылларга бэйэтигэр тиийинэн өлбүт. Кыра кыыстара Винокурова Елена Тидвел АХШ-ка олорор.

Кыра убайа Тихон Дьокуускайдааҕы духуобунай сэминээрийэни бүтэрэн баран кылгас кэмҥэ саалтыыр ааҕааччытынан үлэлээбит, онтон Санкт-Петербурга университекка үөрэммит. Онно эсердэр хамсааһыннарыгар кыттан хаста да хаалла сылдьыбыт, үөрэҕиттэн уһуллубут. 1925-26 сыллааҕы КЯР эспэдиисийэтин кыттыылааҕа, Саха сирин балыктарын чинчийэр ихтиолог-препартор уонна тылбаасчыт дуоһунаһыгар сылдьыбыт. Быраатын кытта суруйсаллар эбит. Пекарскай Эмиэрикэҕэ Михаил Зиновьевичка аадарыстыбтаабыт суруктарыттан көрдөххө, Тихон кыра оҕолордоох, быстар дьадаҥытык олорбут, үлэлээбит хамнаһын да сатаан аахсыбат сэмэй киһи эбит. Ленинграадка төннөн баран 1937 с. өрөбөлүүссүйэни утарар саагыбарга балыйыллан хаайыллыбыта, онно өлбүтэ.

Улахан убайа Иннокентий, кэлин архимандрит Серафим аатын ылбыта, Дьокуускайдааҕы Троица кафедральнай собуорун бүтэһик настоятелэ, 1929 сыллаахха сэтинньи 5 күнүгэр тутуллубута, "Таҥара үлэһиттэрин өрөбөлүүссүйэни утарар саагыбардарын биир салайааччытын быһыытынан" 1930 с. муус устар 12 к. ытыллыбыта.

Кини туһунан

• Gurney Gene. The Library of Congress: a picture story of the world's largest library / With special photography by Harold Wise. New York: Crown Publishers, [1966]. P. I.
• Пирс Р. M.З. Винокуров — эмигрант, ученый и библиофил / пер. А. Ташлыковой // Полярная звезда. 1992. № 3. С. 160-164.
• Якимов О.Д. Человек из небытия. Якутск, 1995. С. 5.
• Борисова А. Тени исчезают во вчерашнем дне //Якутия. 2001. 14 сент. С. 4.
• Michail Z. Vinokouroff: A profile a inventory of his papers (Ms 81) a. photographs (PSA 243) in the Alaska Historakal Library / Projekt coordinator a. ed. Louise Martin. Juneu (Alaska), 1986. 164 p.
• Библиографический указатель: «Michail Z. Vinokouroff» / В.А. Самсонова // Вест. Нац. б-ки Респ. Саха (Якутия). 2003. № 1. С. 105-108; Якутская книга в Америке: Поиски и находки // Якутия — форпост осво­ения Северо-Востока Сибири, Дальнего Востока и Русской Америки (XVII - XX века). Якутск: Изд-во ЯФ СО РАН. 2004. С. 200-204.
• Павлова В.Н. Николай Николаевич Грибановский: библиограф-краевед и общественный деятель (1880-1942) / отв. ред. С.В. Максимова; М-во культуры и духов. развития, Нац. б-ка Респ. Саха (Якутия). Якутск, 2005. С. 105.
• Michael Z. Vinokouroff Dies : Library Staff M0ember For 35 Year // Library of Congress information bulletin. V42. October 17, 1983 — P. 533 — ISSN 0041-7904
• Петров Пантелеймон Пантелеймонович. Знаменитый брат архимандрита Серафима* // Сборник трудов Якутской духовной семинарии. — 2019. — № 6. — DOI:10.24411/2686-9497-2019-00011.
• Самсонова Валентина Андреевна. Михаил Зиновьевич Винокуров об истории Русской Православной Церкви на Аляске // Сборник трудов Якутской духовной семинарии. — 2019. — № 6. — DOI:10.24411/2686-9497-2019-00010.
• Пивоваров Е.Г. История русской книги в Библиотеке Конгресса США. — СПб.: Нестор-История, 2013. — С. 106—115. — 240 с.