Корнилов Михаил Федорович (Мээнчэ уола)

Михаил Федорович Корнилов-Мээнчэ Уола (14.02.1888-2.08.1942), Соловки хаайыыга сытан Финляндияҕа күрээбит, онно олорбут, бэйэтин кэнниттэн биллэр суолу-ииһи хаалларбыт саха киһитэ.

Өлүөхүмэ улууһугар Абаҕа сэлиэнньэтигэр 1888 сыллаахха олунньу 14 күнүгэр төрөөбүт (уҥуоҕар суруллубутунан).

Өктөөп өрөбөлүүссүйэтин аҕай иннинэ, Амма Солобуодатыгар кэлэ сылдьан, 4 саастаах атыыр оҕуһу дьон көрөн турдаҕына, боккуоптаах саппыкы кэтэн баран, икки муоһуттан ылан тэбис-тэҥҥэ анньыспыт. Үллэ сылдьар суон моойдоох, ситэн эрэр атыыр оҕус өрүтэ түһүөлээн, илгистэн, муоһунан түһүөлээн көрбүтүн букатын хамсаппатах. Мээнчэ Уола тустубута биллибэт, ол гынан баран ыһыахтарга мас тардыһан кими да тулуппата үһү. Иккилии эр бэртэрэ киирэн тардыһан да көрдөхтөрүнэ ылар эбит.

М.Ф.Корнилов-Мээнчэ уола бэйэтин кэмигэр үөрэхтээх киһи, Өрөбөлүүссүйэ иннинэ сэниэ ыаллар Худаевтар дьиэ кэргэннэригэр иитиллибит, начальнай оскуоланы бүтэрбит. Кэргэнин Варвара Васильевна Филипповалыын үс кыыстаахтар эбит, Абаҕаҕа олорбуттар. Ханнык эрэ политическэй боппуруоска балыырга түбэһэн 58 ыстатыйаннан, 1928 сыллаахха от ыйын 23 күнүгэр тутуллубут. Нөҥүө күнүгэр ойоҕо төрдүс оҕотун оҕоломмут. Ону ол диэбэккэ дьахтары Өлүөхүмэ хаайыытыгар укпуттар. Мээнчэ уолун бэйэтин биэс сылга уураахтаан ыраах Соловецкай лааҕырга ыыппыттар.

1931 сыл ыам ыйыгар үс саха буолан (биир араспаанньалаах Сэмэн уонна Егор Старостиннар) Финляндияҕа күрээбиттэр. Аҕыс хонук хааман уонна устан финнар дэриэбинэлэрин булбуттар. Онтон Хельсинки куоракка кылгас кэмҥэ хаайыыга олорон баран лааҕырга 5 ый үлэлээбиттэр. Бу кэмҥэ Дьокуускайтан төрүттээх Винокуров Михаил диэн АХШ кэнгириэһигэр үлэлиир киһини кытта суруйсубуттара биллэр. Онтон Хельсинкига төннүбүттэр, онно кинилэр тустарынан түүр тылын үөрэтэр профессор Рамстедт истэн бэйэтин институутугар саха тылын билэр дьон быһыытынан үлэҕэ ылбыт.

Финляндияҕа кэргэннэммит, кыыстаах эбит. Хас да европа тылларын үөрэппитэ биллэр. 1942 сыллаахха атырдьах ыйын 2 күнүгэр 54 саастааҕар өлбүт. Бэйэтин олоҕун туһунан латыын бичигинэн сахалыы ахтыыта финн-угор уопсастыбатын науучнай сурунаалыгар 1989 сыллаахха бэчээттэммит.

Корнилов М.Ф. 1957 сыллаахха толору реабилитацияламмыт.

Төрүөтэ

• Саха ыалын халандаара. Диодорова-Лаврентьева С.В., "Бичик", 2008
• Из Соловков в Финляндию, Якутск вечерний, хаһыат, 2008, сэтинньи, 7