Иккис коалиция сэриитэ

Иккис коалиция сэриитэ (1798/9 – 1801/2, хайдах ааҕартан тутулуктаах) — диэн Британия, Австрия уонна Арассыыйа импиэрийэлэрин салалтатынан, кинилэри өйүүр Осмаан импиэрийэтэ, Португалия, Неаполь уонна ньиэмэс тутулуга суох монархиялара (ол саҕана Германия биир сомоҕо дойду буола илигэ) кыттыгастаах Франция Өрөспүүбүлүкэтин утары сэриилэрэ этэ, соруктара — Францияны мөлтөтүү уонна дойдуга хоруолу төнүннэрии.

Пруссия коалицияҕа кыттыспатаҕа, Испания Францияны өйөөбүтэ.

Улуу Британия уонна Арассыыйа импиэрийэтин уопсай соруктара Франция Өрөспүүбүлүкэтэ күүһүрүүтүн тохтотуу уонна дойдуга монархияны төннөрүү этэ, оттон Австрия импиэрийэтэ Бастакы коалиция сэриитин кэнниттэн улахан үп-харчы иэһигэр киирэ сылдьар буолан — бэйэтин урукку туругун сөргүтэ уонна сэрииттэн ордук күүстээх тахса сатыыра. Сорох устуоруктар этэллэринэн, сүрүн державалар соруктара тус-туһунан буолан, коалиция өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатын кыайан суулларбатаҕа, оттон Франция 1793 сыллаахха былдьаабыт сирдэрин бэйэтин аннынан бигэргэппитэ. Франция-Австрия 1801 сыллааҕы сөбүлэҥинэн Франция саҥа сирдэри Тосканаҕа уонна Италияҕа ылбыта. Австрия Венецияны уонна урукку Венецияҕа киирэр Далмацияны ылбыта. Атын союзниктар үксүлэрэ эмиэ Францияны кытта сепаратнай эйэ сөбүлэҥин 1801 сыллаахха түһэрсибиттэрэ. 1802 сыллахха кулун тутарга Британия Франциялыын Амьеннааҕы сөбүлэҥҥэ илии баттаабыта, бэс ыйыгар Осмаан импиэрийэтэ эмиэ эйэ сөбүлэҥин түһэрсибитэ.

Онон Европаҕа хас да ый эйэлээх олох турбута. Онтон 1803 сыллаахха ыам ыйыгар Британия эмиэ Францияҕа сэриини биллэрбитэ. Онтон сылтаан Үһүс коалиция сэриитэ саҕаламмыта.

1799 сыллаахха Иккис коалиция сэриитин кэмигэр Андре Массена салалталаах француз аармыйата Александр Корсаков хамаандалаах нуучча сэриитин Швейцарияҕа Цюрих анныгар кыайбыта. Төһө да Александр Суворов салалталаах Арассыыйа иккис аармыйата ситиһиилэммитин үрдүнэн, бу хотторууттан сылтаан Арассыыйа сэрииттэн тахсарга күһэллибитэ.