Индустрия

Индустрия диэн маллары уонна хааччыйыылары мануфактура ньыматынан оҥоруу, ол эбэтэр массыыналар уонна уустук тэриллэр көмөлөрүнэн. Индустрия оҥоруутунан анал тэрилтэлэр (фабрикалар, шахталар, электростанциялар) дьарыктаналлар.

Түөрт тутаах индустрия экэниэмикэ сектора баар:

• Бастакы сектор — сиикэй матырыйаалы хостуур индустрия салаалара (холобур, хостооhун уонна агрикултуура)
• Иккис сектор — сиикэй матырыйааллары туттуллар оҥоhуктарга кубулутуу (холобур, ниэп сүүрдүүтэ), тутуу
• Үһүc сектор — хааччыйыылар (холобур, төрүн уонна мэдиссиинэ хааччыйыылара) уонна оҥоhуллубут маллары тарҕатыы
• Төрдүс сектор — технологияларга олохтонор билии индустрията, чинчийии уонна айыы дэнэр (холобур, бырагыраамалааhын уонна биохимия). Атын сектордардааҕар кэлин үөскээбитэ.

Экэниэмикэ өссө аһаҕас уонна чааһынай сектордарга арахсар.

Индустрия өрөбөлүүссүйэтиттэн сылтаан Эуропа уонна Хоту Америка дойдуларыгар индустрия оҥоруу уонна үлэ тутаах сектордара буолбута. Индустрия өрөбөлүүссүйэтин кэминээҕи технология баhаам сайдыыта (холобур, ыстаал уонна чох оҥоруута) урукку экэниэмикэ тутулларын (меркантилизм уонна феодализм) суох гыммыта. Билигин да технология салгыы сайдыыта индустрия саҥа типтарын уонна салааларын үөскэтэ турар. Индустриялаах дойдулар капиталист экэниэмикэ бэлиитикэтын ылыммыттара. Тимир суол уонна паардаах ааллар аан дойду баhаардарын ситимнээбиттэрэ, чааhынай хампаанньалар сөҕүмэрдик байбыттара.

Элбэх сайдыылаах дойдулар (холобур, Холбоhуктаах Хоруоллук, АХШ уонна Канаада) уонна элбэх сайдар дойдулар (Кытай, Индия) индустрияттан улаханнык тутулуктаахтар.

Бырамыысыланнас куттала суох буолуутун, бырамыысыланнас куттала суох буолуутун кутталлаах производственнай объектарга саахалланар туруктаах буолуулартан уонна уопсастыбаттан көмүскэллээх буолууларын туруга.

Бырамыысыланнаска куттал суох буолуута үлэ харыстабылын биир сорҕото буолбатах. Ону ааһан эрэр диэххэ сөп. Бырамыысыланнай куттал суох буолуутун сүрүн сыала- соруга - кутталлаах производственнай объектарга саахал содулларын туоратыы/эбэтэр минимумизация. Саахал-кутталлаах производственнай объегы тутууга туттуллар тиэхиньиичэскэй тэрили (эбэтэр) алдьатыы, хонтуруола суох бытарыйыы уонна (эбэтэр) кутталлаах бэссэстибэлэры талыы. Үлэ харыстабылын сүрүн сыала-үлэһиттэр олохторун-дьаһахтарын уонна доруобуйаларын харыстааһын. Т. е. үлэһиттэр олохторун-дьаһахтарын, доруобуйаларын буортулаабат саахалланыылара, төттөрүтүн, үлэһиттэр олохторун-дьаһахтарын, доруобуйаларын буортулааһына суох төрүөт буолуон сөп.

Бырамыысыланнай куттал суох буолуутун көрүҥнэригэр сыһыаннаахтар:

• баараҕай производственнай объегы бырайыактааһын, тутуу, туһаныы, саҥардыы, хапытаалынай өрөмүөн, кэнсиэрбэлээһин уонна куттал суох буолуутун суох оҥоруу;
• кутталлаах производственнай объекка туттуллар тиэхиньиичэскэй тэрили оҥоруу, монтажтааһын, хааччыйыы уонна өрөмүөннээһин;
• бырамыысыланнай куттал суох буолуутун экспертизатын ыытыы;
• кутталлаах производственнай объект үлэһиттэрин үөрэх тэрилтэлэригэр бэлэмнээһин уонна бэлэмнээһин.