Индустрия

Индустрия диэн маллары уонна хааччыйыылары мануфактура ньыматынан оҥоруу, ол эбэтэр массыыналар уонна уустук тэриллэр көмөлөрүнэн. Индустрия оҥоруутунан анал тэрилтэлэр (фабрикалар, шахталар, электростанциялар) дьарыктаналлар.

Түөрт тутаах индустрия экономика сектора баар:

• Бастакы сектор — сиикэй матырыйаалы хостуур индустрия салаалара (холобур, хостооhун уонна агрикултуура)
• Иккис сектор — сиикэй матырыйааллары туттуллар оҥоhуктарга кубулутуу (холобур, ниэп сүүрдүүтэ), тутуу
• Үһүc сектор — хааччыйыылар (холобур, быраап уонна медицина хааччыйыылара) уонна оҥоhуллубут маллары тарҕатыы
• Төрдүс сектор — технологияларга олохтонор билии индустрията, чинчийии уонна айыы дэнэр (холобур, программалааhын уонна биохимия). Атын сектордардааҕар кэлин үөскээбитэ.

Экономика өссө аһаҕас уонна чааһынай сектордарга арахсар.

Индустрия өрөбөлүүссүйэтиттэн сылтаан Эуропа уонна Хоту Америка дойдуларыгар индустрия оҥоруу уонна үлэ тутаах сектордара буолбута. Индустрия өрөбөлүүссүйэтин кэминээҕи технология баhаам сайдыыта (холобур, ыстаал уонна чох оҥоруута) урукку экономика тутулларын (меркантилизм уонна феодализм) суох гыммыта. Билигин да технология салгыы сайдыыта индустрия саҥа типтарын уонна салааларын үөскэтэ турар. Индустриялаах дойдулар капиталист экономика политикатын ылыммыттара. Тимир суол уонна паардаах ааллар аан дойду баhаардарын ситимнээбиттэрэ, чааhынай компаниялар сөҕүмэрдик байбыттара.

Элбэх сайдыылаах дойдулар (холобур, Холбоhуктаах Хоруоллук, АХШ уонна Канаада) уонна элбэх сайдар дойдулар (Кытай, Индия) индустрияттан улаханнык тутулуктаахтар.

Бырамыысыланнас куттала суох буолуутун, бырамыысыланнас куттала суох буолуутун кутталлаах производственнай объектарга саахалланар туруктаах буолуулартан уонна уопсастыбаттан көмүскэллээх буолууларын туруга.

Промышленноска куттал суох буолуута үлэ харыстабылын биир сорҕото буолбатах. Ону ааһан эрэр диэххэ сөп. Промышленнай куттал суох буолуутун сүрүн сыала- соруга - кутталлаах производственнай объектарга саахал содулларын туоратыы/эбэтэр минимумизация. Саахал-кутталлаах производственнай объегы тутууга туттуллар техническэй тэрили (эбэтэр) алдьатыы, хонтуруола суох бытарыйыы уонна (эбэтэр) кутталлаах веществолары талыы. Үлэ харыстабылын сүрүн сыала-үлэһиттэр олохторун- дьаһахтарын уонна доруобуйаларын харыстааһын. Т. е. үлэһиттэр олохторун- дьаһахтарын, доруобуйаларын буортулаабат саахалланыылара, төттөрүтүн, үлэһиттэр олохторун- дьаһахтарын, доруобуйаларын буортулааһына суох төрүөт буолуон сөп.

Промышленнай куттал суох буолуутун көрүҥнэригэр сыһыаннаахтар:

• баараҕай производственнай объегы бырайыактааһын, тутуу, туһаныы, саҥардыы, капитальнай өрөмүөн, кэнсиэрбэлээһин уонна куттал суох буолуутун суох оҥоруу;
• кутталлаах производственнай объекка туттуллар техническэй тэрили оҥоруу, монтажтааһын, хааччыйыы уонна өрөмүөннээһин;
• проведение экспертизы промышленной безопасности;
• кутталлаах производственнай объект үлэһиттэрин үөрэх тэрилтэлэригэр бэлэмнээһин уонна бэлэмнээһин.