Күн айыы дьоно

Былыыр-былыр харамайдар бары биир дьүһүннээхтэрэ. Оттон биһиги дойдубут мэлдьи сайын курдук сылаас эбитэ үһү.

Арай биирдэ Тымныы оҕуһа тыал-буурҕа аргыстаах хаарынан-мууһунан кыһарыйбыт. Дьон, кыыл улахан моһуокка ылларбыт. Хайдах тыыннаах хаалары толкуйдаабыттар. Көтөрдөр үксүлэрэ соҕуруу көппүттэр, кыыллар да тоҥуйдара сылаас сирдэргэ таласпыттар. Үрдүк айыылар үөһэттэн ону көрөн, бу киэҥ нэлэмэн сиргэ хамсыыр-харамай тыыннаах хаалымаары гынна диэн, кыыллары, көтөрдөрү, дьону түмэн мунньахтаабыттар. Көтөрдөр: „Сайыммытын эргитиҥ, кэлэн, төрөөн-ууһаан барыа этибит“, – диэн баҕа санааларын эппиттэр. Оттон олохтоохтор: „Кыстыыр оппутун-маспытын бэлэмнэниэ этибит“, – дэспиттэр. Кыыллар эмиэ сайын мэлдьи турарыгар сөпсөспүттэр. Ол кэнниттэн кыһыны тоҥмокко туоруур туһунан толкуйдаабыттар. Табалар сылаас түү саҥыйахтаммыттар, саһыллар, кэм оҕуруктаах өйдөрө, кубулҕаттара батарбакка, айыылартан сырыы аайы уларыттарга элбэх дьүһүннээх күндү түүлээх саҥыйахтары көрдөспүттэр. Кырсалар, куобахтар хаарга көстүбэт буолуохтарын баҕарбыттар. Көтөрдөр тус-туспа дьүһүннэнээри аймана түспүттэр. Салгыы дьон уочарата кэлбит. Онуоха толкуйдаан баран: “Биһиэхэ күммүт сылааһын курдук уотта биэриҥ”— диэбиттэр. Ону эмиэ айыылар толорбуттар.

Онтон ыла бу сиргэ күһүн кэлиитэ көтөрдөр ыраах сылаас сирдэргэ айанныыр буолбуттар. Күһүҥҥүттэн саҕалаан, тымныы оҕус мөҥүрээбитинэн сири-дойдуну тоҥорор. Хаалбыт кыыллар-көтөрдөр итии түү таҥастарынан, оттон дьон аал уоттарын оттон, бу тыйыс дойду тымныы кыһынын туорууллар. Саас аайы араас өҥнөөх көтөрдөр манна кэлэллэр. Онтон ыла хоту дойду дьонун „күн айыы дьоно“ диир буолбуттар.